تعیین مشارکت منابع تولید آلاینده ذرات معلق ریز به کمک اجرای مدل های پذیرنده به صورت ترکیبی در شهر تهران

درحال حاضر یکی از مهمترین آلایندههای هوا در شهر تهران از نظر ایجاد وضعیت ناسالم کیفیت هوا، ذرات معلق PM2.5می باشد. برای اطلاع از وضعیت آلاینده PM2.5 و شناسایی ترکیبات شیمیایی آن، نمونه برداری به صورت هر شش روزیکبار به مدت یک سال از سال 1393 تا 1394 16 در یکی از ایستگاه های شرکت کنترل کیفیت هوا مستقر در دانشگاهشریف انجام شد. براساس نتایج آنالیزهای شیمیایی شامل روش های TOT ، GCMS ، IC ، SF-ICPMS و ROS ، جرمآلی (OM) جزو مهمتربن ترکیبات موجود در PM2.5 هستند که به طور میانگین 35 درصد از جرم ذرات معلق ریز راتشکیل می دهند. سهم بندی منابع انتشار ذرات معلق به کمک غلظت اجزای شیمیایی ذرات و پروفیل منابع محتمل درشهر تهران توسط مدل CMB انجام گرفت. طبق نتایج بدست آمده، وسایل نقلیه متحرک (بنزینی و دیزلی) به عنوانمهمترین منبع در تولید ذرات به طور متوسط ، 58 درصد از کل غلظت PM2.5 را شامل می شوند. ذرات گرد و غبار نیزدومین منبع اثرگذار میباشد. از طرفی با اجرای مدل PCA منبع گرد و غبار، به عنوان اولین فاکتور 49 درصد از تغییراتغلظت ذرات را توصیف کرد. با ترکیب دو مدل PCA و CMB و اجرای مرحله ای مدل های PCA و CMB به کمکرگرسیون چندمتغیره خطی، دقت در شناسایی منابع تولید PM2.5 افزایش می یابد. نتایج حاکی از آن است که فاکتور دوممدل PCA با دربرگیری 17 درصد از تغییرات PM به عنوان منبع مرکب، تحت تاثیر فلزات سنگین ناشی از منابع انسانیشامل صنایع، ترمز ماشین و تایر خودرو، روغن های روانکاری خودرو بوده و در این فاکتور احتراق سوخت های سنگین بامیانگین 10 / 65 درصد بیشترین سهم را در انتشار ذرات معلق داشته اند. این منبع اصلی ترین بخش مشتق شده ازسوخت های سنگین بوده و پس از منبع غبار، مهمترین عامل تغییرات غلظت در دوره زمانی مورد مطالعه می باشد.

Keywords:

آلودگی هوا , ذرات معلق ریز , مدل های پذیرنده , مدل ترکیبی , شهر تهران