سونیا غفاری - دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه تهران
عبدالحسین کلانتری - دانشیار جامعه شناسی، عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران

شهر هوشمند در کنار ایجاد مباحث مختلف فنی، دغدغه هاي اجتماعی نیز ایجاد کرده که با توجه به تازگی این مقوله وروشن نبودن ابعاد تأثیرگذاري این نوع شهر بر زندگی اجتماعی و فردي شهروندان، هنوز ادبیاتی به غناي ادبیات تولیدشده توسط مهندسین و شهرسازان ندارد. اما همان اندك مباحث مطرح شده نگرانی هاي مهمی را به بحث می گذارند کهدر این مقاله بخشی از این دغدغه ها مرور خواهد شد. براي انجام این کار ابتدا به اختصار به شهر هوشمند و مؤلفه هاي آنپرداخته می شود، سپس نگاهی اجمالی به دغدغه تکنولوژي در جامعه شناسی انداخته می شود تا ما را به مقوله شهرهوشمند نزدیکتر کند و سپس به برخی واکاوي هاي اجتماعی درباره این نوع شهر اشاره خواهد شد. روش این مقالهتوصیفی- تحلیلی بوده و جمعآوري اطلاعات آن به صورت اسنادي انجام پذیرفته است. نتایج این تحقیق نشان میدهدکه جامعه شناسان معمولا با نگاهی انتقادي به نتایج حضور بیش از پیش تکنولوژي در شهر نگریسته اند و معتقدند پذیرشتکنولوژي در شهر تمام ماجراي شهر هوشمند نیست. آنها با رویکردهاي مختلف سعی در تحلیل و ارائه راه حل برايمشکلات چنین شهري دارند. این راهکارها از استفاده هدفمند از تکنولوژي هاي شهر هوشمند گرفته تا عمومی کردنمالکیت آن و یا تأکید بر بازگرداندن هوشمندي به مردم و نه ابزارها، متنوع و متفاوت است. نتیجه آن که بدون دخیلکردن تحلیل هاي اجتماعی در برنامه ریزي شهرهاي هوشمند نمیتوان تصویر درست و واقعی از آنها داشت و ایده یکآرمانشهر می تواند در عمل به واقعیتی متفاوت بدل شود.

شهر هوشمند، جامعه شناسی تکنولوژی، نقد اجتماعی، مسائل شهری