اردلان رئیس گیگلو - کارشناس ارشد رشته باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی
حبیب شهبازی شیران - استادیار گروه آموزشی باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی

بعد از درگذشت شاه اسماعیل در سال 930 ه.ق ، دوران حکومت 53 ساله شاه طهماسب اول آغاز می شود. شاه اسماعیل به خاطر وقوع جنگ های زیاد در دوران حکومتش نتوانست همچون فرزندش، شاه طهماسب به هنر توجه داشته باشد. طراحی تصاویر عمارت مجلل دولت خانه و چهل ستون در قزوین عصر صفوی و اجرای اغلب آنها با رنگ طلا بدست مولانا مظفر علی انجام گرفته است. بیشتر طراحان جوان مکتب قزوین از شاگردان سلطان محمد تبریزی، آقا میرک و مولانا مظفر علی به شمار می روند. در دوره ده ساله حکومت شاه طهماسب در پایتخت جدید (قزوین) ، مکتب نگارگری قزوین بصورت تک ورقی و در هنر طراحی به شیوه ی سیاه قلم تحولی نوین یافت. در مکتب قزوین مصور سازی نسخ خطی جای خود را به خلق آثار انفرادی و فردگرا داد. از طرف دیگر، در همین سال ها برادر زادهی شاه طهماسب (شاهزاده ابراهیم میرزا) به حکومت خراسان گماشته شد و کارگاهی درمشهد برپا کرد و علاوه بر هنرمندان مقیم خراسان، استادان مکتب تبریز را نیز به خدمت گرفت. مهم ترین نسخه مصور این کارگاه «هفت اورنگ» جامی بود. آنچه در نقاشی های مشهد تازه به نظر می رسد، تأکیدهای رنگی و ریتم متنوع خطوط و لکه های سفید است که جنبشی را به صحنه بخشیده اند. درمکتب قزوین، برخلاف سبک مشهد، ترکیب بندی در نقاشی از تعدد پیکره ها برخوردار نمی باشد و به همین قیاس، تنوع رنگ ها نیز کاهش یافته است. هر چند قرابتی میان دو مکتب وجود دارد ولی سبک نسبتاً رئال قزوین بستری برای شکل گیری سبک اصفهان شده و سبک مشهد مشخصه های خاص خود را با فرهنگ بیابانی منطقه خراسان عجین می سازد.

مکتب قزوین، مکتب مشهد، طوطی قزوینی، شیخ محمد سبزواری، هفت اورنگ جامی.