مهدی موحدی نیا - دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران
اباذر افشار - دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

قسامه به عنوان یکی از ادله اثبات دعاوی کیفری در حقوق جزای اسلام، نقش کاربردی در اثبات جرم علیه متهمی دارد که در شرایط تحقق لوث قرار گرفته و هیچ دلیل قطعی برای اثبات اتهام او وجود ندارد. ولی با اینوجود، قدر متیقن از کاربرد آن در بین مذاهب اسلامی، جرایم جنایی منتهی به قتل دانسته شده است و در مورد اجرای آن برای اثبات جنایات کمتر از قتل (دون نفس) که باعث آسیب به اعضا و جوارح و ثبوت قصاص طرفیا دیه می شود، تردید وجود دارد. هرچند در باب اجرای قصاص در جراحاتِ اثبات شده با قسامه نظرات متفاوتی ارائه شده است، اما نظر قاطبه فقها بر این تعلق گرفته که جراحت با قسامه، قابل قصاص نیست. اینمطلب مانع از آن نیست که در جنایتِ موجب قطع عضو اگر به خاطر تحقق لوث، کار به اجرای قسامه کشید، در صورت اجرای قسامه و اثبات جنایت، بتوان قصاص طَرْف را به پشتوانه ی نظر فقها اجرا نمود. از همینروست که مقاله فرا روبراساس روش تحلیلی توصیفی به واکاوی این مسئله از منظر فقه مذاهب خمسه می پردازد.

قسامه، جرح، لوث، قصاص، دیه، مذاهب اسلامی