عباس ارغان - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران
علی مسلمی - دانشجوی دکترا جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران
مریم شعبانی - دانشجوی دکترا جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی ،سمنان، ایران

تلاش برای یافتن بهترین رویکرد و راهحل جهت احیا بافتها و محلات تاریخی، چالش بسیاری را خصوصا در دهه های اخیر در میان تمامی کسانی که به نوعی با شهر و شهرسازی درگیر هستند، برانگیخته است؛ در نتیجه در این راستا، رویکردهای متفاوت با دستاویزهای مختلف، به شکل موفق یا ناموفق مطرح شد. پژوهش حاضر با هدف نقش مذهبی و فرهنگی در احیای محلات تاریخی (مطالعه موردی محله بیدآباد شاهرود) به بررسی نقش فرهنگ به عنوان یکی از مولفه های مهم که در سالهای اخیر در حوزه های مختلف شهری و از جمله مرمت و بازآفرینی بافتهای تاریخی، بسیار مورد توجه و استفاده قرار گرفته، پرداخته است .در این راستا ابتدا با استفاده از روش توصیفی -تحلیلی و با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای، به بررسی ادبیات و مفهوم فرهنگ و فرهنگ شهری پرداخته شده است. براساس نتایج حاصل ازمدل SWOT و AHP مجموع وزن زیر معیارهای شاخص کالبدی در گروه نقاط قوت (0/582) ضعف (0/753) فرصت (0/589) و تهدید (0/603) بالاترین رتبه را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که شاخص محیطی نیز نسبت به سایر عوامل در گروه نقاط قوت (0/148) و ضعف (0/99) در رتبه دوم بعد از شاخص کالبدی قرار گرفته است.بالا بودن وزن عامل پتانسیل ایجاد فضاهای تفریحی_گردشگری (0/183) در مجموع وزن زیر معیارهای شاخص کالبدی و در گروه نقاط ضعف کمبود سرانه شاخص مورد نظر (0/110) لزوم توجه خاص به این عامل و ضرورت بهسازی با توجه به این رویکرد را در محدوده مطالعاتی مشخص می سازد. نتیجه کلی میتوان انتظار داشت که با به کارگیری چنین رویکردهایی، زیرساخت و محتوایی کارآمد مبتنی بر فرهنگ و هنر، تاریخ و میراث مکان ایجاد میشود که حضور این مولفه ها نقش مهمی را در باززنده سازی هویت و معنا ایفا میکند.ضمن آنکه پویایی و حیات اقتصادی نیز به واسطه کاربریها و فعالیتهای مختلف بازگشته و به لحاظ کالبدی نیز پاسخگوی نیازها و عملکردها خواهد بود.

فرهنگ، مذهب، احیا، محله تاریخی، محله بیدآباد، شهرشاهرود