الهام بختیاری منش - استادیار گروه معماری، دانشگاه رازی، کرمانشاه
زهرا کوثری - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه رازی، کرمانشاه

محیطِ غنی، می تواند زمینه را برای ادراک کامل تر و در نتیجه افزایش تعلق افراد به مکان فراهم کند. محیط غنی، محیطی است که برای حواس گوناگون انسان داده فراهم آورد. در حالی که توجه صرف به حس بینایی، چنان که در دوره ی مدرن رواج یافته، سبب ایجاد فاصله میان انسان و مکان و دوری این دو می شود. این امر در محیط های مسکونی، مشکلات بیشتری ایجاد می کند. به همین دلیل پژوهش حاضر سعی دارد مولفه های کالبدی موثر بر تقویت ادراک چند حسی ساکنین مجموعه های مسکونی را بررسی نماید. هدف آن است که با یافتن مولفه های کالبدی ای که بیشترین تاثیر را بر ادراک چند حسی ساکنین مجموعه های مسکونی دارند، زمینه برای تدوین راهکارهایی کارآمد در طراحی اینگونه فضاها فراهم گردد. روش پژوهش، کیفی و نتایج آن کاربردی است. شیوه ی جمع آوری داده ها ترکیبی از منابع مکتوب و پژوهش میدانی است. ابتدا به کمک منابع مکتوب، به شناخت ویژگی های هر یک از حواس و محرک های محیطی متناسب با آنها پرداخته خواهد. در بخش میدانی از طریق انجام مصاحبه ی عمیق با جامعه ی آماری و کدگذاری نتایج به روش نظریه ی زمینه ای، سعی خواهد شد به سوال پژوهش پاسخ داده شود. نتایج نشان می دهد دو دسته وجوه 1- کالبدی و 5- وابسته به کالبد می توانند حواس گوناگون افراد را در فضاهای مشاع مجموعه های مسکونی تحریک کنند. دسته ی اول عبارتند از رنگ، مصالح، بافت، اجزاء و هندسه ی کالبد و دسته ی دوم عبارتند از؛ نور محیط، گیاهان محیط و فعالیت هایی که در محیط جریان دارد. از میان وجوه کالبدی، مصالح و از میان وجوه وابسته به کالبد، گیاهان محیط بیشتریندامنه از حواس را می توانند فعال کرده و بنا بر این بر تحقق ادراک چند حسی ساکنین موثرتر باشند.

ادراک چند حسی، مجموعه ی مسکونی، فضاهای مشاع، بینایی محوری