فرهاد خلیقی - دانشجوی دکتری و دانشگاه آزاد اسلامی شیراز
آیدا نعمت الهی - دانشجوی کارشناسی ارشد و دانشگاه آزاد اسلامی شیراز

از آنجایی که عقد بیع از عقود تملیکی ، معوض و رضایی است هر یک از متبایعین با انگیزه و هدف خاصی به انعقاد و تنظیم آن مبادرت می ورزند. درعقود معوض معمولا هدف طرفین رسیدن به عوضین از جمله مبیع و ثمن است ولی درعقود محاباتی و مبتنی بر صلح انگیزه هاي معنوي واخلاقی درانعقاد عقد،بیش از اهداف مالی مد نظر طرفین می باشد. در هر حال هدف تضمین پرداخت ثمن در بیع معوض اقساطی و اطمینان از رسیدن به انگیزه هاي خاص بایع در عقود محاباتی موجب روي آوردن طرفین عقد به درج شروط ضمن عقد می گردد.حق فسخ بایع در صورت عدم پرداخت ثمن و شرط تعلیق یا عدم انتقال قطعی مالکیت به خریدار در قالب هاي مختلف حقوقی د ر عقو د معوض ا ز قبیل شرط تاخیر و بقاي مالکیت ،همچنین شرط ترك فعل حقوقی واسقاط و سلب حق درعقود محاباتی داري این شروط می باشند. ثمن در معاملات بین اشخاص جامعه نقش اصلی و اساسی دارد، یکی از آثار بیعی که صحیحاً واقع شده، لزوم پرداخت ثمن است که به عنوان یکی از تعهدات اصلی خریدار بیان شده است. ضمانت اجراي این تعهد نیز بیان شده تا بایع بتواند در صورت تخلف مشتري، نسبت به احقاق حق خویش اقدام کند. به موجب ماده 395 ،در صورت امتناع مشتري از تأدیه ثمن در موعد مقرر، بایع میتواند به موجب خیار تأخیر ثمن، عقد را فسخ کند یا اجبار مشتري را به تأدیه ثمن از حاکم بخواهد. در واقع تأخیر در پرداخت ثمن زمانی موجب ایجاد حق فسخ براي فروشنده می شود که شرایط ایجاد تأخیر ثمن محقق شود، مانند حال بودن مبیع و ثمن، بر این اساس، در فرض حال بودن ثمن، بایع به منظور احقاق حق خود میتواند به طور کلی،از سه ضمانت اجراي، الزام، حق حبس و فسخ استفاده کند.

بیع، ضمان معاوضی ، مالکیت عوضین ، تاخیر درانتقال مالکیت