نصیر اسکندری - گروه باستان شناسی، دانشگاه تهران

خلیج فارس یا دریای پایین (در متون میخی بین النهرین) به عنوان یک حلقه ارتباطی و تجاری مهم در جنوب غرب آسیا به شمار می آید که دست کم از عصر مفرغ به بعد، فرهنگ های مناطق جنوب بین النهرین، جنوب خلیج فارس و دریای مکران را به جنوب ایران و تمدن سند پیوند می داده است. در منظر فرهنگی عصر مفرغ خلیج فارس، منطقه جنوب کرمان یا حوزه فرهنگی هلیل با تمدن شکوفای جیرفت به عنوان یک حوزه کانونی مهم ایفای نقش میکرده است. این منطقه توسط پیوتر استینکلر به عنوان محل جای نام مارهاشی متون سومری پیشنهاد گردیده است. متون تاریخی و مدارک باستان شناختی گویای برهمکنش های فرهنگی جنوب کرمان با مناطق همجوار از طریق مسیر دریایی خلیج فارس است. در این مقاله کوشش می-گردد تا برهمکنش های خلیج فارس و حوزه فرهنگی هلیل رود در بافت چرخه فرهنگی هزاره سوم پ.م جنوب غرب آسیا ارائه و مورد تحلیل قرار گیرد. به طور کلی، در اینجا بهارتباطات و تاثیر و تاثرات فرهنگی میان جنوب کرمان با تمدن سومر در جنوب بین النهرین، جزایر خلیج فارس نظیر جزیره تاروت عربستان، جنوب خلیج فارس از صحرای عربستان تا امارات (دیلمون کوچک)، جنوب دریای مکران (عمان/مگن)، بلوچستان (ایران و پاکستان) و همچنین تمدن هاراپا در دره سند پرداخته خواهد شد.

عصر مفرغ، تمدن جیرفت، خلیج فارس، برهمکنش فرهنگی، متون تاریخی