تحلیل ساختارهای معماری آثار هخامنشی کرانه های خلیج فارس و مطالعۀ تطبیقی با پاسارگاد

هخامنشيان در دريانوردي و بازرگاني عصر خود، راه کمال را پيمودند و بر اهميت راه آبي خليج فارس افزودند و پايگاه هاي دريايي مهمي در ريشهر و هيراتيس و قشم در جهت حفاظت و پهلو گرفتن کشتي هاي باري و جنگي خود ايجاد کردند که آثار آن ها هنوز در گوشه و کنار بنادر ايران باقي است. تاريخ پژوهان را از بندرهاي تجاري در زمان هخامنشيان Hermozie و هِرمز و يا هِرموزي .Apostānā و آپستانا .Gogānā و گوگانا .Tāoke بنادر ديلمان و تااو که مي دانند. به باور آنان، گوگانا همان بندر لنگه و آپاستانا، همان رأس بستانه ي کنوني و بندر هرمز مقابل عباسي و ديلمان، همان بندر ديلم امروزي است. برخي از تاريخ دانان بندر گوگانا را در محل بندر گناوه در استان بوشهر مي دانند برخي ديگر نيز بندر آپستانا را بندر بستانو مي دانند و بر اين باورند که کشتي هاي نئارخوس در خليج ناي بند لنگر انداختند. کشف بقایای سه بنای شاخص از دورۀ هخامنشی در محدودۀ دشت برازجان تحت عنوان “چرخاب”، “سنگ سیاه” و “بردک سیاه”، فصلی تازه در مطالعات باستان شناسی کرانه های خلیج فارس و دورۀ هخامنشی گشود. کاوش در محدودۀ این سه بنا طی دو دوره در سال های دهۀ 1350 و 1380 منجر به آشکار شدن بخش های مختلف و اجزای معماری آنها گردید. وجود عناصر برجستۀ معماری هخامنشی از جمله تالار ستون دار مرکزی، ایوان های ستون دار جانبی و پایه ستون های سنگی، در کنار موقیت استقراری کاخ های مزبور در پهنۀ دشت و حاشیۀ رودخانه، ضمن طرح پرسش های کلی درخصوص ساختار فضایی هر یک از این کاخ ها، بستری مستعد جهت ارائۀ نظریات جدید در مورد چگونگی و چرایی انتخاب مکان و احداث یک بنای حکومتی در دورۀ هخامنشی را فراهم ساخت.

Keywords:

کرانه های خلیج فارس , معماری هخامنشی , کاخ های برازجان , کاخ های پاسارگاد