عباس واعظ زاده - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند
سیدفاطمه شجاع زاده مقدم - دانشآموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی

آب به عنوان یک عنصر حیاتی و مقدّس در انواع مختلف ادبیات فارسی بازنمایی شده است و این امر تا حدی متأثر از اهدافو اقتضائات این انواع بوده است. هدف این مقاله بررسی جلوه ی آب در داستان های عاشقانه و به طور ویژه داستان های عاشقانه یایرانی و عربی است. برای این منظور، به روش توصیفی- آماری به بررسی معانی، متعلقات و کاربردهای ادبی آب در دو منظومه ی عاشقانه ی خسرو و شیرین و لیلی و مجنون نظامی گنجوی پرداخته شده است. نتایج این بررسی حاکی از آن است که از بینمعانی آب، معنای حقیقی آن بیشترین نمود را در داستان های عاشقانه داشته و پس از آن معنای مجازی اشک بیشترین کاربرد رابه خود اختصاص داده است. از متعلقات آب، عناصر اربعه و از بین آنها، آتش بیشترین مجاورت را با این واژه داشته است. از میانشگردهای ادبی نیز مراعات نظیر بیشترین بسامد را داشته است. نتایج به دست آمده نشان میدهد که سه عنصر نوع ادبی،جغرافیای داستان و باورهای اقوام در بازنمایی عنصر آب در آثار ادبی مؤثر بوده اند.

آب، داستان عاشقانه ی ایرانی، داستان عاشقانه ی عربی، خسرو و شیرین، لیلی و مجنون