مجتبی خلیفه - استادیار گروه تاریخ دانشگاه بیرجند

نحوه استخراج آبهای زیرزمینی و توزیع آن همواره یکی از موضوعات مهم در جامعه ایران سده های میانه به شمار می آمده وحکومت ها به روش های مختلف از طریق نگارش راهنماهایی مکتوب راجع به حقوق آب و یا ایجاد تأسیساتی چون پل، سد، کاریز،نهر و غیره بر این مهم نظارت میکردهاند. دوره حاکمیت تیموریان بر ایران، پس از حاکمیت مغول ها که با تخریب و تضعیف زیرساخت های نظام آبیاری در بخش هایی از ایران همراه بود، از حیث توجه به مقوله مدیریت منابع آبی و توجه به کشاورزی دوره ایشاخص به شمار می آید. در این دوره کتاب رساله طریق قسمت آب قُلب توسط ابونصری هروی درباره شیوه آب بخشی در هرات ومناطق وابسه به آن نگاشته شده است. نوشتار حاضر به بررسی اهمیت این اثر در شناسایی شیوه های تقسیم آب، اصطلاحاتمربوط به آب بخشی در جنوب خراسان در عصر تیموری و نیز تدابیر دولت تیموری در تدوین قوانین و حقوق مدون در بابتقسیم آب اختصاص دارد. روش پژوهش نیز روش تحقیق تاریخی مبتنی بر روش تحلیلی- توصیفی است.

تیموریان، آب بخشی، نظام آبیاری، رساله طریق قسمت آب قُلب