محمد فراهانی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، موسسه آموزش عالی معماری و هنر پارس، تهران
محسن رمضانی - استاد دانشکده ی معماری موسسه آموزش عالی معماری و هنر پارس، تهران

یکی از ویژگی های هنرهای اسلامی، وجود عناصر هندسی در قالب کالبده ای سازه ای و یا ساختارهای تزئینی چونطاق ها، مقرنس ها، یزدی بندی ها و گره چینی ها است. این پژوهش، سعی بر آن دارد تا هندسه این عناسر را با نقطه نظرجدیدی مورد باز نگری قرار دهد؛ چرا که هندسه اسلامی چیزی فراتر از هندسه اقلیدسی است که تنها به بررسی اشکالکلاسیک می پردازد. برای اثبات این ادعا، جنبه هایی همچون تنوع، کثرت، پیچیدگی، آهنگ، توازن و غیره در انواعنقوش اسلامی و کالبده ای هندسی، از لحاظ شکلی و فرم مورد مطالعه و بررسی قرارگرفته و نتایج تحقیق حاکی از آناست که جملگی این ویژگی ها در هندسه معماری ایرانی، قیاس با ویژگی های هندسه فرکتال ها ساختاری متشابه دارد ویا به عبارت دیگر در هندسه ی معما ری ایرانی و بناهای مذهبی که با مفاهیم عرفانی پیوند خورده، پارادایم فرکتالی در هرتراز از درشت نمایی و در سطوح متفاوتی از لحاظ مقیاس، با پیوندی قوی و محکم و بر اساس یک طرح مناسب، به هممتصل گشته اند و معمار، با استفاده از نقوش طبیعی، اعتقاد راسخ خود را به برتری هندسه طبیعت نشان می دهد. بنا برآنچه عنوان شد می توان عنوان داشت که هندسه فرکتالی از زمان شکل گیری هنر معماری، مورد استفاده بوده است. در اینپژوهش ابتدا با مفهوم و ویژگی های گوناگون هندسه فرکتال ها آشنا گشته و سپس با بررسی مدارک متعددی از معماریاصیل ایرانی به نوع مواجه معماران با این مسئله در عناصر مختلف کالبدی می پردازیم تا بازشناسی این الگو واره ها واحاطه بر موضوع به راهکارهایی جهت استفاده در معماری آینده دست یابیم. روش تحقیق در این پژوهش بصورت تحلیلی- توصیفی و روش مطالعه آن بصورت کتابخانه ای و اینترنتی می باشد.

هندسه، طبیعت، هندسه فرکتال، معماری ایرانی، معماری بایونیک