منصور ابوالقاسمی - استادیار و مشاور- موسسه تحقیقات آب

یکی از روش های معمول آبگیری، انحراف جریان بصورت ثقلی به شبکه آبیاری می باشد . همراه جریان آب، رسوبات رودخانه وارد سیستم انحراف شده و باعث بروز مشکلات بهره برداری می گردد. وجود جریان حلزونی ناشی از هندسه انحناء در قوس های رودخانه، شرایطی را بوجود می آورد که رسوبات بستر از ساحل قو س خارجی به سمت قوس داخلی رانده و امکان دستیابی به جریان، با میزان رسوب کمتر در ساحل قوس خارجی فراهم می شود ، همچنین بدلیل فرسایشی که در قوس خارجی به وقوع می پیوندد، عمق آب در این ناحیه افزایش یافته و بار بستر در عمق بیشتری از سردهانه آبگیر حرکت می نماید، لذا مکانی از قوس که در آن، جریان مارپیچی به بلوغ کامل و به عبارت دیگر به حداکثر قدرت چرخشی رسیده باشد، حداکثر پتانسیل دورسازی رسوبات از قوس خارجی و حداکثر عمق جریان حاصل شده و مناسب تر ین مکان برای جانمائی سردهانه آبگیر است. نتایج این تحقیق نشان داد موقعیت این مکان در آبراهه سینوسی ، تابعی از عدد فرود جریان ورودی به قوس می باشد، در بیشترین عدد فرود آزمایشی0/66 موقعیت چاله در بالادست راس قوس در 40 % زاویه قوس مرکزی پیچان رود و در کمترین عدد فرود آزمایشی0/3 موقعیت چاله به انتهای پائین دست قوس، 90 % زاویه قوس مرکزی منتقل گردیده است. در اثر آبگیری از قوس خارجی بدلیل تغییر شرایط جریان، موقعیت چاله نسبت به قبل از انحراف بطور متوسط به میزان 10 % زاویه مرکزی به بالادست آبراهه جابجا شده است

مدل فیزیکی، آبگیر ثقلی، آبراهه سینوسی، جریان حلزونی و کنترل رسوب