علی شیرافروس - عضو هیات علمی گروه مهندسی آب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول
عبدالمجید لیاقت - استاد گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشگاه تهران
عباس ستوده نیا - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین

فعالیتهای کشاورزی مانند استفاده از کود و همچنین سموم شیمیائی در مزارع، به عنوان منابع غیرنقطه ای مهم در آلودگی آبهای سطحی و زیرزمینی به شمار می روند. از طرف دیگر افزایش مصرف این مواد شیمیایی و عدم آگاهی کشاورزان در استفاده از این مواد و همچنین کاهش منابع آب نگرانی های زیست محیطی را افزایش می دهد. گسترش شبکه های آبیاری نیز میزان انتقال این مواد را تسریع می کند. در دشت قزوین که یکی از هشت دشت بزرگ کشور می باشد، کودهای شیمیائی نیتراته، فسفره و پتاسه مصرف قابل توجهی دارند. این تحقیق که در راستای مباحث فوق و در سال 2005 انجام گرفته است، تاثیر روشهای آبیاری و زهکشی با آلوده شدن آبهای سطحی و زیرزمینی با نیترات را مورد بحث و تفسیر قرار داده است.نتایج تحقیق نشان می دهد، که میزان انتقال نیترات در رواناب سطحی، در روش آبیاری نواری نسبت به روش آبیاری جویچه ای بیشتر است، هرچند که این اختلاف معنی دار نمی باشد. انتقال نیترات، در زهاب زیرزمینی آبیاری نواری نسبت به آبیاری جویچه ای و آبیاری بارانی از نوع لینیر خطی بیشتر است، که دو روش آبیاری سطحی نسبت به آبیاری بارانی در مورد انتقال نیترات اختلاف معنی داری را نشان می دهند. نتایج همچنین نشان داد، سه روش آبیاری مورد بررسی تاثیر معنی داری بر میزان غلظت نیترات به درون زهاب زیرزمینی ندارند ولی در آبیاری نواری غلظت بیشتری مشاهده شده است. در این تحقیقهمچنین نتایج مربوط به انتقال نیترات به درون زهاب زیرزمینی در این تحقیق با مدلLEACHNکه فعل و انفعالات ازت در خاک را شبیه سازی می کند، مورد مقایسه قرار گرفت و این مدل به خوبی توانست نتایج مشاهده ای را شبیه سازی کند. که میزان خطای حاصله، ضریب تغییرات و کارایی مدل در این شبیه سازی ها0/922درصد، 6/21 درصد و 0/63محاسبه گردید.در آخر نیز سناریوهایی جهت کاهش تلفات نیترات به درون زهاب زیرزمینی با استفاده از مدلLEACHNارائه گردید.

نیترات، زهاب، مدلLEACHN،آبیاری