مهدی اصلانی - دانشجوی کارشناسی ارشد هیدروژئولوژی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز
اصغر اصغری مقدم - استاد هیدروژئولوژی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز
رحیم برزگر - دکتری هیدروژئولوژی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز

به منظور بررسی عوامل مؤثر بر کیفیت منابع آبی دشت تسوج با استفاده از روش های آماری چند متغیره از اطلاعات مربوط به 28 چاه آب شرب در تابستان 1398 استفاده شده است. براساس ماتریس همبستگی، تمامی عناصر اصلی آب زیرزمینی همبستگی بالایی با هدایت الکتریکی دارند. در بین یون ها بیشترن همبستگی بترتیب بین کلر- سدیم و کلسیم- بی کربنات وجود دارد. با توجه به نمودار خوشه ای می توان نتیه گرفت که تیپ غالب آب زیرزمینی بیکربنات- کلراته می باشد. همچنین با توجه به خوشه بندی انجام گرفته کیفیت و تیپ آب زیرزمینی در قسمت هیا مختلف منطقه قابل شناسایی است. بر اساس روش تحلیل عاملی ترکیب شیمیایی آب زیرزمینی دشت تسوج تحت تأثیر چهار عامل می باشد. پارامترهای مؤثر در عامل اول شامل یون های سدیم، کلسیم، پتاسیم، سولفات، کلراید، Ph, EC می باشد. این عامل که اصلی ترین عامل مؤثر در هیدروشیمی دشت محسوب می شود به طور واضح تأثیر سازندهای تبخیری که برونزد وسیعی در غرب منطقه مطالعاتی دارند، را نشان می دهد. پارامترهای مؤثر در دومین عامل عبارت هستند از یون های بیکربنات، کلسیم، منیزیم، سلیسیم، pH و Ec این پارامترها نشانگر تیپ آب متأثر از سنگ های آهکی و سنگ های آذرین است که عموماً تیپ بیکربناته را نشان می دهد. وجود سازندهای آهکی و آذرین در قسمت های شمالی دشت می تواند منشأ آن باشد. پارامترهای مؤثر سومین عامل شامل یون های کلسیم و فلوراید است. تنها پارامتر عامل چهارم نیترات می باشد که این عامل نیز نشانگر تأثیر فرایندها انسانی در منطقه است که باعث افزایش یون نیترات به خصوص در ماه های کم آبی می شود.

دشت تسوج، آب زیرزمینی، تحلیل عاملی، تحلیل خوشه ای، ماتریس همبستگی