واکاوی مؤلفه های حقوق شهروندی در مفاهیم قرآن و نهج البلاغه

حقوق شهروندی در این روزگار، یکی از مهمترین مطالبات اجتماعی و یکی از موضوعات مهم علوم انسانی است. تأمل در این حوزه، نشان دهنده توانمندی جایگزینی جلوه های حقوق شهروندی در بستر دین مبین اسلام به جای مفاهیم انفعالی و تکراری نگاه غرب گرایانه است. پژوهش حاضر، نگاهی نیمه ژرف به حقوق شهروندی در قرآن و نهج البلاغه می اندازد تا شاید اندیشه محققین را به سوی تحقیق های کاربردی تر وعمیق تر سوق دهد. هدف این مقاله بررسی مفهوم شناختی شهروندی و ردپای آن در قلمرو قرآن و سنت است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است که با اتکای به بررسی منابع اسلامی صورت می پذیرد. نتایج پژوهش نشان داد در آیات قرآن و کلام معصومین ضمن تبیین قواعد کلی حقوق شهروندی، سازوکارهایی در پیاده سازی و تبلور این حقوق در اجتماعی طراحی شده است. با نگاهی به قرآن و نهج البلاغه، ابعاد حقوق شهروندی و لزوم رعایت حقوق انسانی بدون درنظر گرفتن نژاد و جنس و تبار و حتی مذهب، به وضوح قابل مشاهده است. با وجود این، تحقیق حقوق شهروندی مستلزم شناخت آحاد مردم اجتماعی از کلیه حقوق اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، مدنی و سیاسی خود می باشد. به نظر می رسد این مهم با اتخاذ راهبرد افزایش سطح آگاهی شهروندان و نهادینه سازی تدریجی اصول حقوق شهروندی از طریق آموزش های هدفمند و ایجاد انس با آموزه های قرآن و سیره معصومین (ع) ضمن کارگذاری بسترهای عمل به حقوق مزبور، در تمامی سطوح زندگی اجتماعی از سوی شهروندان، میسر خواهد گردید.

Keywords:

حقوق شهروندی , دین اسلام , قرآن , نهج البلاغه