احمد اخیانی - محقق مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان
سعید سعادت - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات خاک و آب کشور

در جهان امروز با توجه به کشت متراکم محصولات مختلف در اراضی کشاورزی استفاده از مواد افزودنی به خاک (مواد اصلاحی) که دارای عناصر غذایی مورد نیاز گیاه بوده و یا شرایط را برای جذب عناصر غذایی موجود در خاک فراهم می کنند، ضروری به نظر می رسد . انتخاب ماده اصلاح بستگی به تاثیر نسبی آن در احیای خاک، رشد گیاه و همچنین قیما ماده اصلاحی و زمان مورد نیاز جهت اصلاح خاک دارد [1]. از جمله مهمترین اصلاح کننده ها مواد آلی هستند که به دلیل دارا بودن عناصر پر مصرف و کم مصرف برای گیاه، افزایش فعالیت زیستی وبهبود شرایط فیزیکی خاک از دیرباز مورد استفاده قرار گرفته است [1]. رسولی (1382) در ارزیابی اثرات بقایای مواد آلی بر رشد و جذب عناصر غذایی توسط گندم دریافت که صرف نظر از نوع ماده آلی در تمام سطوح مصرفی، روند افزایش وزن خشک گندم مشاهده می گردد. همچنین نتایج حاصل از تجزیه خاک بعد از برداشت گندم نشان داد که اثر مواد آلی بر افزایش قابلیت هدایت الکتریکی، ماده آلی، نیتروژن کل، فسفر و عناصر کم مصرف معنی دار بوده است [2]. علیزاده (1380) در آزمایش بررسی اثرات کمپوست در افزایش عملکرد گندم در مرکز تحقیقات کشاورزی مازندران گزارش داد که تاثیر تیمار مصرف 20 تن کمپوست در هکتار با تیمار مصرف کودهای شیمیایی بر مبنای آزمون خاک مشابهت داشته است (5/48 و 5/33 تن در هکتار). همچنین در اثر مصرف کودهای آلی pH خاک کاهش یافته و در نتیجه خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک های زراعی بهبود یافته است [4]. سلیسپور (1376) در آزمایش استفاده از کمپوست، در زراعت گندم نتیجه گرفت که با استفاده از کمپوست، حداقل 50 درصد در مصرف کودهای شیمیایی صرفه جویی خواهد شد. تیمار مصرف 20 تن کمپوست در هکتار به همراه فسفر و پتاس و 50 درصد ازت توصیه شده بر اساس آزمون خاک با متوسط تولید دانه 6850 کیلوگرم در هکتار به عنوان مناسبترین تیمار انتخاب گردید. مصرف کمپوست باعث افزایش غلظت آهن و روی و درصد پروتئین دانه گردید [3]. هدف از انجام این تحقیق بررسی اثر مقادیر ومنابع مختلف کود آلی شامل مرغ، گاو، کود سبز و کاه وکلش بر جنبه های مختلف حاصلخیزی خاک عملکرد محصول گندم بوده است.