ابوالفضل علیشاهی قلعه جوقی - دانشیار گروه الهیات دانشگاه فرهنگیان خراسان رضوی
قاسم خیراتی مقدم - دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه یاسوج
حسین دانش - دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری تهران

اهمیت بینه به عنوان یکی از ادله اثبات دعوا بر کسی پوشیده نیست. اما گاهی میان دلایل اثبات دعوا تعارض به وجود می آید. یکی از مواقعی که میان ادله اثبات دعوا تعاض به وجود می آید؛ درمورد تقدیم یاتاخیر بینه خارج نسبت به بینه داخل (ذوالید) است که بنابر نظر مشهور فقهی، بینه خارج مقدم است. با مطالعه نظریات فقهی چنین استنباط می گردد که نظر آن ها به نحوه ی تفسیر قاعده «البینه علی المدعی» بر می گردد، زیرا این قاعده را این گونه تفسیر می کنند که ارائه ی بینه فقط وظیفه ی مدعی است ومدعی علیه تنها باید قسم یاد کند و اگر بینه اقامه کند از او پذیرفته نمی شود. به نظر می رسد که نظر مشهور قابل اشکال است و با توجه به رویکرد قانونی نمی توان رویکرد مشهور فقهی را پذیرفت. و از نظر تحلیل حقوقی نمی توان این قاعد را حصر در طرفین بینه و یمین دانست مطالبه سوگنداز منکر برمبنای سهولت، وتخفیف و دفع عسراست. پس هرچند بار اثبات دعوی به عهده ی مدعی است اما این امر به هیچ وجه موجب ترحیح بینه مدعی در تعارض بینات نخواهد بود. بنابراین می توان گفت کسی که بینه و ید رادراختیار دارد بینه اخلیدرمقابل بینه ی صرف بینه خارج محکوم می شود.

بینه، شهادت، تعارض، ید، بینه داخل، بینه خارج