احسان سامانی - استادیار گروه فقه و حقوق دانشگاه سیستان و بلوچستان

براساس نظریه «اعمال تصدی و حاکمیت» مطرح شده توسط حقوق دانان فرانسه که روزگاری طرفداران زیادی نیز داشته، دولت صرفاً نسبت به خسارات ناشی از اعمال تصدی خود، مسئولیت داشت. براساس ماده 11 قانون مسئولیت مدنی ایران نیز دولت مسئولیتی نسبت به جبران خسارات ناشی از اعمال حاکمیت ندارد اگرچه اختیار جبران خسارت به او داده شده است این تفکیک از نظر حقوقی نه بر واقعیت مبتنی است و نه تناسبی با حقیقت اعمال اداری دارد، زیرا تمام اعمال دولت در راستای تأمین و ارائه خدمات عمومی است و هیچ گاه نمی توان دولت را با اشخاص خصوصی قیاس کرد. از نظر فقهی نیز براساس روایات متعددی، مصونیت دولت نسبت به خسارات ناشی از اعمال حاکمیت قابل دفاع نبوده و بلکه روایات تصریح بر مسئولیت دولت نسبت به خسارات ناشی از اینگونه اعمال دارند. البته چه بسا در مواردی به جهت محسن بودن یا دیگر علل موجهه، دولت از پرداخت خسارات ناشی از اعمال حاکمیت معاف دانسته شودکه معافیت دولت در این موارد مغایر با سخن قبلی (اصل مسئولیت دولت) نیست.

قانون مسئولیت مدنی، اعمال حاکمیت، مسئولیت مدنی، مسئولیت دولت، مصونیت