فرامتنیت در قرآن کریم و نهج البلاغه (با محوریت خطبه آفرینش و شقشقیه)

موضوع بررسی روابط میان متنی ترامتنیت، با چهاردهه فعالیت در جهان ادبیات و زبان شناسی جهان، در حوزه روابط متون فرامتنی جایگاه خود را نشان دهد حوزه ادبیات و زبان شناسی اسلامی، به دلیل وجود متون فرابشری در تعالیم آسمانی خود، با این مفهوم از زمان حضور قران کریم در بین مسلمین آشنا بوده است. قرآن کریم به عنوان متنی عظیم و شگفت از علوم زبان شناختی، بسیاری از اندیشمندان این حوزه را به اکتشاف و نظریه پردازی تشویق کرده است. فرامتنیت، در معنای تفسیر و تأویل، برای کتاب قرآن کریم، تنها شامل علومی می شد که دروجود مبارک اهل البیت (علیهم السلام) نهادینه شده بود. از این رو، احادیث مربوط به فهم آیات قرآن کریم، به تمام از نوع فرامتنیت برای کتاب قرآن محسوب می شدند. شناختن فرامتنیت علوم قرآن، در متنی چون نهج البلاغه، بهترین فرصت ارزیابی این مهم است. تعلق متن به فرامتن، هم راستا بودن اهداف متون با یکدیگر، اکتشاف و تبیین متن،تشکیل جامعه فرامتن های نهج ابلاغه، و... می تواند از نتایج به دست آمده در تکمیل نظریه ی فرامتنیت در بعد تفسیر و تأویل آن باشد. این مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی، با انتخاب خطبه آفرینش و شقشقیه به عنوان فرامتن، به این مهم پرداخته است.

Keywords:

امام علی (علیه السلام) , قرآن کریم , نهج ابلاغه , فرامتنیت , تفسیر , تأویل