مریم توتونچی - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت کشاورزی
احمدرضا عمانی - استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر

پیشینه تاریخی نظام های بهره برداری در ایران حکایت از این دارد که در جوامع روستایی، همیاری و تعاون از قدمت بسیار زیادی برخوردار است. تشکل های کشاورزان در قالب بنه، هراسه، کته، خیش و ساختارهای مشابه شکل گرفته و علاوه بر فعالیت های تولیدی، مصرف و توزیع آب را نیز مدیریت می نمودند. هرچند که اصلاحات ارضی دهه 1340 باعث دگرگونی های فراون در سازمان سنتی، ساختار اجتماعی و مناسبات اقتصادی روستاها گردید، لیکن تشکل های محلی بعد از مدتی به صورت رسمی و غیر رسمی، فعالیت خود را از سرگرفتند. یکی از انواع تشکل ها، تشکل یا تعاونی آب بران است، که جدا از تجارب قدیمی، در تبصره 76 برنامه دوم توسعه، ماده 106 برنامه سوم توسعه و ماده 17 برنامه چهارم توسعه، به منظور بهبود مدیریت آب مورد تأکید قرار گرفته است. تشکل آب بران تشکیلات پایدار محلی است برای مدیریت و استفاده بهینه از آب، با تأکید بر مشارکت کلیه گروه های ذینفع در تمامی مراحل تصمیم گیری، برنامه ریزی، ساخت، بهره برداری، نگهداری و تأمین مالی شبکه های اصلی و فرعی آبیاری و زهکشی. تجربیات حاکی از آن است که توجه به تشکل های آب بران برای اصلاح روش های آبیاری کوتاه ترین راه، زودبازده ترین نوع سرمایه گذاری در افزایش بهره وری آب در مزارع و رهیافتی برای تحقق پایداری مدیریت مصرف بهینه آب کشاورزی به منظور بهبود امنیت غذایی و بالا بردن درآمد کشاورزان می باشد.

تشکل های آب بران، شبکه های آبیاری و زهکشی، مشارکت