حسین صالح - دکترای حقوق جزا و جرم شناسی از دانشگاه کاشان
پیمان حقیقی - کارشناسی ارشد حقوق خصوصی

در این مقاله توصیفی، تعاریف متعدد عقل در حوزه هاي مختلف ارائه شده و در آخر مفهوم «عقل در منافع (مبحثدیات)» مشخص شده است.مقایسه عقل در مبحث دیات با انواع عقل در قرآن مجید و عقلانیت در دیگر حوزه ها از قبیل علوم اجتماعی در این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته است؛ تا از خلط مفاهیم داراي لفظ مشترك جلوگیريگردد. پس از ملاحظه تعاریف متعدد از عقل و بررسی عقل در قرآن کریم این نتیجه حاصل می شود که عقل درمبحث دیات اغلب در برابر جنون به عنوان اختلال روانی یا زوال و نقصان حافظه قرار می گیرد. النهایه این که عقلدر مبحث دیات عقل نوعی همه انسانهاست . شخص مجنون در دیدگاه حقوقی قانونگذار قانون مجازات اسلامیمصوب 1392 بیمار روانی است. لذا «عاقل» در این دیدگاه شخصی است که از سلامتی عرفی برخوردار است و هرگز به مباحث خیر و شر در دیدگاه هاي قرآنی- روایی یا علوم اجتماعی و... ورود نمی شود.

عقل، خرد، لب، تفکر، قلب، هوش، حافظه، جنون، اختلال روانی