سمیرا مقدمی مونقی - دانشجو کارشناسی ارشد مهندسی معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند
افشین قربانی پارام - عضو هیئت علمی دانشگاه ازاد اسلامی واحد دماوند

ایجاد مرکزیت در بنا از جمله راهکارها برای تحقق وحدت در معماری است. از عناصر مؤثر در شکل گیری مساجد در دوران مختلف که تحت تأثير مفهوم توحيد قرار گرفته، گنبد است؛ این عنصر با نقش بارز خود در زمینه شکلدهی مفهومی و نمادین به ایجاد مرکزیت در بنای مساجد، بیانگر آن است که وظیفه خود را به خوبی میتواند به منصه بروز برساند . هر بنایی دارای ارزش و اعتبار و بیان کننده سلیقه معمار بنا است. بناهای تاریخی هر کشور بخشی از شناسنامه فرهنگ وكارنامه مردمی است که در آن زندگی می کرده اند. از این رو توجه به تاریخچه بناها و شاهکارهای هنر معماری، مهم است. این توجه از آن جهت مهم تر نیز میشود که با بررسی عناصر کالبدی بناهای معماری هر عصر میتوان به روند شکل گیری و تکامل شیوه ی معماری رایج در آن سرزمین پی برد. گردآوری اطلاعات در این مقاله به صورت مطالعات میدانی و کتابخانه ای بوده است در ادامه نیز به روشت تحلیل کیفی به تفسیر داده ها پرداخته شده است نتایج این پژوهش بیانگر آن است که همانطور که از طرح کلی مجموعه مسجد و مدرسه سپهسالار نیز تمایل به نمایش شکوه و عظمت بنا بر می آید در فضای گنبد خانه نیز با اتخاذ تمهیداتی مانند اختصاص نزدیک به یک پنجم از مساحت مجموعه، ارتفاع زیاد گنبد و تاق ایوان ها، حذف جرز های قطور محصور کننده گنبدخانه و اتصال فضای گنبد خانه به فضاهای پیرامون آن شکوه و عظمت به نمایش گذاشته شده است چنان که می توان گنبد خانه این مجموعه را وسیع ترین قسمت بنا دانست.

مسجد، سپهسالار، حکمت، گنبد