داریوش ستارزاده - استادیار گروه هتر و معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
مهسا فریدی ثانی - دانشجوی مقطع دکتری شهرسازی، گروه معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی ، تبریز، ایران

در حال حاضر بسیاری از شهرهای کشور با مساله ای به نام بافت های فرسوده مواجه هستند. این بافت ها یا هسته های قدیم شهرها بوده و به مرور زمان دچار فرسودگی و عدم کارایی شده اند و یا در دوران معاصر بدون رعایت ضوابط و مقررات معماری و شهرسازی شکل گرفته و از این رو اکنون با مسائل و مشکﻻت بسیاری روبرو بوده و این مشکلات را به کل شهر نیز منتقل مینمایند. به نظر می رسد در بافت های فرسوده با توجه به وسعت دامنه و شدت مسائل گریبان گیر این بافت ها کارآمدترین رویکرد که بتوان برای مواجهه با کاستی ها و نارسائی ها اتخاذ نمود، نیل به اهداف توسعه پایدار در عرصه بهسازی این بافت ها می باشد. این مطالعه با در نظر گرفتن نظا م های آسیب زا و تأثیرپذیر در درون نظام شهری و محدوده بافت های بخش مرکزی، آسیب پذیری بافت های قدیم(فرسوده) منطقه ورجویه شهر تبریز در مقابل زلزله را از منظر جغرافیای شهری مورد بررسی قرار داده است. برای این منظور هفت متغیر در حوزه جمعیت، فعالیت و ویژگی های فیزیکی کالبدی منطقه مذکور انتخاب و پس وزن دهی و اولویت بندی شاخصها بر اساس آیین نامه 2800 زلزله، مساله فوق با استفاده از نرم افزار SPSS مدل سازی شد و سپس توسط نرم افزار و روش LISREL تحلیل گردید. در این بررسی، آسیب پذیری هر یک از متغیرها و چگونگی پراکنش آنها در سطح بلوک های منطقه در تابع مورد نظر محاسبه شده و وضعیت آسیب پذیری محدوده مورد بررسی و براساس وزن کل متغیرها در سطح نواحی و بلوک های شهری منطقه، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است . نتایج این بررسی نشان از آن داشت که با در نظر گرفتن نظام های آسیب زا و نظام های تأثیرپذیر در درون سیستم شهری و بافت فرسوده بخش مرکزی شهر تبریز، متغیرهای دسترسی به محدوده آسیب پذیر و معابر، مساحت قطعات، تراکم جمعیت و کیفیت ساخت بیشترین تأثیر را در آسیب پذیری این منطقه در مقابل زلزله را دارند.

آسیب پذیری ، زلزله ، بافت فرسوده، شهر.