ریسک دستکاری صورتهای مالی با استفاده از مدل شبکه بیزین و درخت تصمیم در شرکتهای بورس اوراق بهادار

با توجه به رسوایی و فسادهای مالی بزرگ، طی چند سال اخیر در کشور و نبود سازوکارهای نظارتی موثر در کشف آنها، موضوع کشف دستکاریها و تحریفات عمدی صورتهای مالی یکی از دغدغه های بسیار مهم پژوهشگران بشمار می رود. همچنین فقدان مدل مناسب و تخصص در شبکه اعتباری بانکی باعث شده است که بانکها حجم قابل توجهی از تسهیلات اعطایی پرداخت نشده و یا معوقه داشته باشند. از مدلها و تکنیکهای نوین در کشف دستکاری صورتهای مالی شرکتها، روشهای داده کاوی میباشد. به منظور کاهش ریسک بحرانهای مالی ناشی از آن و کمک به سرمایه گذاران برای اجتناب از زیانهای بزرگ در بازار سهام الزم است تا مدلی برای پیشبینی مدیریت سود توسعه یابد. تحقیقات قبلی در ارتباط با کشف ریسک دستکاری در صورتهای مالی در حسابرسی و بیشتر با کاربرد روشهایی مانند رگرسیون لجستیک و خطی همراه بوده است. در این تحقیق با توجه به برخی از نارساییهای روشهای قبلی در شناسایی ریسک دستکاری صورتهای مالی، به ارائه روشهای نوین دادهکاوی و مقایسه شبکه استنباط بیزی و درخت تصمیم پرداخته شده است که در کمال سادگی، ترکیبی از قدرت محاسباتی و انعطاف پذیری دارند. در این تحقیق تعداد 122 نمونه منتخب از بین شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1391 تا 1397 انتخاب و با استفاده از نرم افزار ایویوز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. جهت آزمون فرضیه های تحقیق از مدل رگرسیون به شیوه لجستیک استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان دهنده قدرت توضیحی باالی شبکه بیزی و درخت تصمیم در کشف ریسک دستکاری صورتهای مالی میباشد بگونه ای که مدل شبکه بیزی و درخت تصمیم بترتیب 90.03 درصد و 92.99 درصد دستکاریهای صورتهای مالی را کشف میکنند.

Keywords:

ریسک دستکاری , داده کاوی , شبکه استنباط بیزی , درخت تصمیم