مرتضی صادقی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
سامان قدسی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
فرشاد ابراهیمی بروجنی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
جمال مشتاقیان - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

زمینه و هدف: دیابت ملیتوس یکی از رایج ترین بیماری های اندوکرین می باشد. بررسی گیاهان دارویی و ترکیبات موثر در عصاره های گیاهی طی چند سال اخیر بمنظور پیشگیری بیماری دیابت اهمیت ویژه ای یافته است. گیاه خاکشیر یکی از گیاهان دارویی می باشد که به خاطر حضور ترکیبات آنتی اکسیدانی خواص گوناگونی دارد. هدف از این پژوهش بررسی اثر عصاره هیدروالکلی گیاه خاکشیر بر میزان قند خون، شاخص های بیوشیمیایی ، پروفایل چربی و پارامترهای سرولوژی در رت های دیابتی می باشد. مواد و روش ها: در پژوهش انجام شده از 42 رت نژاد Wistar outbred استفاده شد. رت ها به هفت گروه شش تایی تقسیم شدند: کنترل، کنترل همراه با 200 و 400 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن عصاره، دیابتی، دیابتی دریافت کننده داروی گلیب نکلامید با دوز 4 / 0 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن و دیابتی تحت درمان با 200 و 400 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن عصاره هیدروالکلی خاکشیر. از استرپتوزوتوسین برای دیابتی کردن رت ها به روش داخل صفاقی و از عصاره ها به روش گاواژ استفاده شد. بعد از اتمام سه هفته میزان گلوکز خون، پارامترهای بیوشیمیایی، پروفایل چربی و شاخص های سرولوژی تمامی گروه ها ارزیابی شد. داده های پژوهش نیز با استفاده از نرم افزار SPSS و با آزمون One-way ANOVA مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج: نتایج پژوهش نشان داد که تجویز عصاره به رت های دیابتی موجب کاهش میزان گلوکز خون، آنزیم های بیوشیمیایی، تری گلیسرید، کلسترول کل و LDL کلسترول می شود. میزان HDL کلسترول اختلاف معنی دار نداشت. در رت های دریافت کننده عصاره مقدار آلبومین کاهش و مقدار Urea و کراتینین افزایش پیدا کرده که قابل توجیه بودند. نتیجه گیری: از پژوهش انجام شده میتوان این گونه استنباط نمود که به دلیل حضور ترکیبات متنوع در عصاره هیدروالکلی گیاه خاکشیر انتظار می رود که این عصاره با کاهش میزان گلوکزخون، تغییرات در سطح آنزیم های بیوشیمیایی، پروفایل چربی و پارامترهای سرولوژی بتواند در پیشگیری از دیابت مفید باشد.

عصاره خاکشیر، دیابت، پارامترهای بیوشیمیایی، استرپتوزوتوسین