اقبال زارعی - دانشیار گروه روان شناسی و مشاوره دانشگاه هرمزگان
رامانا شهبازفر - دانشجوی دکتری تخصصی روان شناسی عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس،
کبری حاجی علیزاد - استایار گروه روان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس
فریبرز درتاج - استاد گروه روان شناسی تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی

زندگی زناشویی دارای ابعاد متعددی است که با یکدیگر کنش متقابل دارند و آسیب به هر بعد آن زمینه را برای بدکارکردی سایر ابعاد زندگی زناشویی فراهم می کند. از این رو هدف پژوهش حاضر مرور نظامند کیفی مداخلات زوج درمانی شناختی رفتاری بر ابعاد زندگی زناشویی در ایران از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۹ بود. به همین منظور از پایگاه های اطلاعاتی فارسی زبان نظیر پرتال جامع علوم انسانی، اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، ایرانداک، مگیران و نورمگز مقالات و پایان نامه های داخلی شناسایی شدند. از بین ۸۱ پایان نامه دکتری و کارشناسی ارشد و مقاله شناسایی شده، ۳۸ مقاله و پایان نامه به عنوان نمونه پژوهش در نظر گرفته شد. یافته های پژوهش نشان دادند که از این میان ۱۳ پژوهش در حوزه زنان، ۱ پژوهش در حوزه مردان و ۲۴ پژوهش در حوزه زوجین انجام شده بود. ۲ مورد از پژوهش های انجام شده به صورت مورد منفرد بودند و ۳۶ مورد دیگر به صورت نیمه آزمایشی بودند. عمده ترین متغیرهای وابسته ای که به وسیله ی رویکرد شناختی رفتاری مورد مداخله قرار گرفته بودند عبارت بودند از: رضایت زناشویی، سازگاری زناشویی، مشکلات جنسی، تعارضات زناشویی، تعهد زناشویی، کیفیت ارتباط زناشویی و تنظیم هیجانی. نمونه تحلیلی پژوهش حاضر نشان داد که در طول ۱۵ سال اخیر رویکرد شناختی رفتاری پیوسته به عنوان یک رویکرد پایه و استاندارد برای مقایسه اثربخشی سایر رویکردها مورد توجه بوده است. امکان به کار گیری آن به صورت آموزشی و خودیاری برای مراجعان، قابلیت انطباق با شرایط فرهنگی و مذهبی جامعه و قابلیت به کارگیری آن در طیف وسیعی از مشکلات زناشویی و خانوادگی از اهم دلایلی بودند که موجب اقبال این رویکرد در میان متخصصان حوزه مشاوره و روانشناسی در زمینه زوج درمانی و خانواده درمانی بوده است.

ابعاد زندگی زناشویی، رویکرد شناختی رفتاری و جامعه ایرانی.