زهرا سلطانی - دانشجوی دکترای تخصصی شیمی کاربردی، دانشکده علوم پایه، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران
علی خانی - استادیار، گروه شیمی و مهندسی شیمی، واحد میانه، دانشگاه آزاد اسلامی، میانه، ایران
کاظم مهانپور - استادیار، دانشکده علوم پایه، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران
اعظم مرجانی - دانشیار، دانشکده علوم پایه، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران

میزان زیاد تبخیر از سطح آب، باعث کاهش قابل توجه استفاده بهینه از مخازن آب می‌شود. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات آب سدها در ایران، از دست رفتن مقدار زیادی از آب از طریق تبخیر سطحی، به‌علت بالا بودن سرعت تبخیر است. در این پژوهش، کارایی گیاه عدسک آبی به‌عنوان یک پوشش دوستدار محیط‌زیست روی آب در کاهش تبخیر سطحی آب مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور، یک سیستم پایلوت طراحی شد که شامل دو حوضچه‌ شیشه‌ای (آکواریوم) بود. یک حوضچه (حوضچه‌ گیاهی) به‌عنوان آکواریوم کشت گیاه و ایجاد پوشش گیاهی از آب سد بدون هیچ‌گونه افزودنی از مواد مغذی گیاهی پر شد و یک حوضچه دیگر (حوضچه‌ غیر گیاهی) از آب سد بدون گیاه پر شد. دیواره‌ آکواریوم‌ها با ورق آلومینیومی پوشانده شد تا نور فقط از بالای آکواریوم به آن تابیده شود. دو لامپ فلورسنت به‌عنوان منبع نور در بالای هر حوضچه قرار گرفت. دمای اتاق در 25 درجه سلسیوس ثابت و مدت زمان نوردهی در طول یک شبانه‌روز، روی 14 ساعت تنظیم شد و به‌مدت یک ماه، هر 24 ساعت میزان تبخیر آب با استفاده از مقدار تغییر ارتفاع آب در حوضچه‌ها اندازه‌گیری شد و اثر پوشش گیاهی، هوادهی و مقایسه‌ پوشش زنده و غیرزنده‌‌ عدسک آبی بررسی شد. نتایج نشان داد که میزان تبخیر در حوضچه‌ گیاهی کمتر از حوضچه‌ غیر گیاهی است. میزان تبخیر در حوضچه‌ گیاهی و غیر گیاهی به‌ترتیب برابر با 75/23 و 60/32 درصد بود. همچنین اثر هوادهی بر کاهش تبخیر بررسی شد. هوادهی، رشد عدسک آبی را افزایش و میزان تبخیر را کاهش داد. همچنین نتایج نشان داد که عدسک آبی غیر زنده می‌تواند به‌عنوان پوشش روی آب برای کاهش تبخیر استفاده شود. مقایسه نتایج به‌دست آمده در محیط آزمایشگاه و هوای آزاد نشان داد که میزان تبخیر در هر دو آکواریوم گیاهی و غیر گیاهی در هوای آزاد نسبت به محیط آزمایشگاه بیشتر است.

عدسک آبی, تبخیرسطحی, پوشش, آب سد