آرش نصیری زرقانی - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران

از دیدگاه ابن خلدون، همواره عقیده بر ای ن اساس استوار است که بر تاریخ و رویدادهای تاریخی نظم حاکم بوده و در اثر تکرار و توالی این رویدادها، اصل قانونمندی در تاریخ جایگاه ویژهای را به خود اختصاص داده است. نظریه مراحل دولت ابن خلدون از نظریه هایی است که از گذشته تا کنون، مورد توجه مورخان و اندیشمندان واقع شده و سعی بر این بوده که توالی حکومت ها و ظهور و سقوط آنها را در چارچوب این مدل مورد مطالعه قرار دهند. در این میان به دلیل ورود جامعه بشری به دوران مدرن و تغییر و تحولات گسترده در ابعاد مختلف زندگی، بسیاری از قوانین و مدل ها که ساختاری سنتی و کلاسیک داشتند با تجدیدنظر جدی مواجه شدند. استقرار حکومت پهلوی در ایران دوره جدید، شباهت ها و تفاوت های بسیاری را با نظریه مراحل دولت ابن خلدون به ذهن متبادر می کند اما به دلیل عدم پیشینه تحقیق در این زمینه، مقاله حاضر سعی دارد دوران سلطنت پهلوی از ظهور تا سقوط را با توجه به مراحل پنجگانه نظریه مذکور مورد بررسی قرار دهد. این مقاله با رویکرد توصیفی - تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای انجام شده است. در این پژوه ش، این نتیجه حاصل شده که با وجود انطباق برخی ویژگی های مراحل این نظریه با واقعیت های دورۀ زمانی موردنظر، به دلایل متعدد نمیتوان سیر تحول حکومت پهلوی را بطورکامل بر این نظریه استوار دانست.

مراحل دولت، ابن خلدون، حکومت پهلوی.