عبدالرفیع رحیمی - استادیار گروه تاریخ دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) قزوین

آموزه­های تشیع در آیین اسلام از جمله مسایل بحث برانگیزی است که ملل و نحل نویسان و نظریه­پردازان جهان غرب و اسلام را به خود مشغول داشته است. این پژوهش برخی از مفاهیم کلیدی تشیع را در اندیشه­های گلدزیهر و برداشت خاص او را درباره آموزه­های آن بررسی می کند. پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی، در پی پاسخ به این پرسش است که دیدگاه گلدزیهر از ریشه­ها و بن مایه های منابع اصیل تاریخی و مذهبی تراوش کرده یا محور دیدگاه وی یهودی­گری وتورات­انگاری یا حداقل غرق شدن در منابع و مصادر غیرشیعی است؟ فرضیه نگارنده بر آن است که اگرچه تلاش شده مبانی تحقیقاتی گلدزیهر بر اساس روش علمی عنوان گردد، لکن تأثیرپذیری وی از محیط و منابع یهودی و لااقل غیرشیعی نیز خالی از گفتگو نیست. یافته پژوهش نشان می­دهد که انشعاب­پذیری دنیای اسلام و گرایش به مباحث ویژه چون: امامت و مهدویت تا حدی دامن زدن به طرح شبهات فرقه­ها و نحله­های متعدد است با این همه باید اذعان نمود در پاره­ای جزئیات نگاه ایشان بدین نتیجه می­رسیم که دست­کم مبنای وجود مباحث موردنظر گلدزیهر چون تقریب آیین وتفکر شیعی با دیگر فرقه­ها وگروه­ها مانند تأثیر ایرانی­گری و خاصه معتزله واجد حقیقت است.

گلدزیهر, تشیع, امامت, مهدویت, ایرانی‌گری