مصرف‌گرایی و امکان تصمیم عقلانی: بررسی تطبیقی رمان نگران نباش مهسا محب‌علی و داستان «ای اند پی» جان آپدایک

جان آپدایک (2009-1932) از داستان­نویسان معاصر آمریکایی است که داستان­های متعددی دربارة شهروندان طبقة متوسط در جامعة مصرف­گرای آمریکای معاصر نوشته شده است. حاصل توجه او به وضعیت این طبقه، داستان­هایی است که به مسائلی چون ارادۀ فردی و جمعی، اخلاق و مسؤولیت اجتماعی می­پردازند. یکی از نمونه­های این آثار داستان کوتاه «ای اند پی» است. رمان نگران نباش، اثر مهسا محب­علی،  که در سال 1387 به چاپ رسیده است، از لحاظ شرایط تصمیم­گیری، به ویژه انتخاب اخلاقی که منتج به تصمیم­گیری می­شود، با دنیایی که آپدایک در این داستان خلق کرده قابل مقایسه است. در این مقاله سعی شده است تا با استفاده از آرای ماکس وبر دربارۀ عقلانیت و اخلاق، به تحلیل وضعیت اجتماعی و رفتار شخصیت­های این دو داستان پرداخته شود. این بررسی نشان می­دهد که چگونه آپدایک و محب­علی، دشواری تصمیم­گیری عقلانی و اخلاقی را در جامعۀ مصرف­گرا به تصویر کشیده­اند و نشان داده­اند که مصرف­گرایی، شخصیت­های داستانی را از ویژگی­هایی که به آن­ها توانایی تصمیم­گیری عقلانی و اخلاقی می­دهند، تهی می­کند و آن­ها را در وضعیتی معناباخته قرار می­دهد. 

Keywords:

آپدایک , ماکس وبر , تصمیم عقلانی , اخلاق , محب‌علی