صالح خاکسارشهمیرزادی - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی منطقه ای، دانشگاه علامه طباطبایی
معین شفیعی حق شناس - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی منطقه ای، دانشگاه علامه طباطبایی

اسلام ارزش های تعالی جویانه ای را در زمینه شهر و محیط زندگی انسانی مطرح کرده که امروزه با ظهور فرهنگ جدید و غفلت از ابعاد معنوی انسان مورد بی مهری قرار گرفته است. موضوع شهرسازی و معماری اسلامی در طول دو دهه گذشته، توسط بخشی از دلسوزان معماری و شهرسازی کشور مورد توجه قرار گرفته است. به گونه ای که در سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری نیز برآن تأکید شده است. در حالی که در بسیاری از اسناد و آیین نامه ها تأکید ویژه بر تحقق شهرسازی و معماری اسلامی است و نشان از اهمیت موضوع در بین تصمیم گیران دارد، اما این سیاست، هیچگاه تبدیل به یک دستورالعمل روشن که بتواند مفهوم فوق را تبیین و تفهیم کند، نگردیده است. مادامی که شهرسازی و معماری اسلامی از جایگاه قانونی محکم و روشنی برخوردار نباشد، فدای منافع اقتصادی خواهد شد. بنابراین، هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی جایگاه شهرسازی و معماری اسلامی در مصوبات شورای عالی معماری و شهرسازی ایران به عنوان اصلی ترین قانون گذار در حوزه شهرسازی و معماری کشور است. پژوهش کاربردی حاضر با روش اسنادی- کتابخانه ای به بررسی مصوبات شورای عالی معماری و شهرسازی ایران در حوزه شهرسازی و معماری اسلامی پرداخته و نشان می دهد که در مصوبات شورای عالی به شهرسازی و معماری اسلامی صورت کلی و سطحی نگاه شده است و اهمیت و ابعاد موضوع درک نگردیده. این نگاه سطحی تا جایی پیش می رود که حتی برخی مصوبات این شورا در مغایرت کامل با اصول اسلامی است. از طرفی نگاه کلی به موضوع نیز باعث شده تا بسیاری از مصوبات فاقد ضمانت اجرایی لازم باشند و نیز اجرای برخی از آن ها نیز جنبه رفع مسئولیت پیدا نماید. عدم درک مفهوم و اصول معماری و شهرسازی اسلامی در مصوبات شورای عالی کاملاً مشهود است. همچنین در این مصوبات شاهد گسست و پراکندگی موضوعی و زمانی هستیم که این نشان از اقتضایی بودن مصوبات دارد.

شهرسازی اسلامی، معماری اسلامی، شورای عالی، ایران