فاطمه اسداله شریفی - کارشناسی ارشد مهندسی شهرسازی شاخه برنامه ریزی شهری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی قزوین، قزوین، ایران

رشد سریع شهرنشینی، فشارهای سنگینی بر سرزمین و منابع اطراف آنها وارد کرده و موجب کاهش پوشش گیاهی،فضاهای باز و مشکلات جدی اجتماعی و زیست محیطی شده است. ارزیابی توان اکولوژیک سرزمین به عنوان یکی ازابزارهای حرکت در راستای توسعه پایدار، به دنبال سنجش موجودی و توان نهفته سرزمین با ملاك ها و معیارهای مشخص واز پیش طرح ریزی شده است. استفاده نارکارآمد از زمینِ شهری به ایجاد مسائل اساسی مانند ناپایداری زیست محیطی(آلودگی های صوتی، آب و هوا) و ناپایداریِ اجتماعی- اقتصادی (بی عدالتی و کیفیت پایین زندگی)، تهدید سلامتی انسانها وشهرها منجر شده است. طرح کاربری زمین، بیانگر الگوی آتی استفاده از زمین در هر شهر است و به عنوان هسته اصلیطرح های شهری محسوب می شود. و بخش های مختلف شهر براساس آن شکل می گیرد. برنامه ریزی کاربری زمین بهعنوان محصول نهایی فرایند برنامه ریزی فضایی، به نبال ارائه الگوی مطلوب کاربری زمین و تعیین اولویت های توسعه ای باتوجه به ظرفیت هاست. این فرایند در غالب مطالعات صورت گرفته براساس تحلیل روند گذشته و تعمیم آن به آینده است کهبه دلیل عدم قطعیت شرایط و ویژگی های منطقه ای، با تعارض های ذاتی همراه است. از سوی دیگر رویکردهای موجود بهدلیل عدم وجود نگاهی یکپارچه و در نظر نگرفتن همه ابعاد توسعه نمی توانند الگوی کاربری زمین مناسب را ارائه کنند. یکیاز روش های رایج در این زمینه، ارزیابی و در نظر گرفتن توان و ظرفیت زمین در استقرار انواع کاربری هاست.تفکر تاب آوری در سیستم های یچیده مانند شهرها درك پویایی و روابط غیرخطی در این نوع سیستم ها را میسرمی سازد. این تفکر، در بستر اکولوژی شهری مدرن امکان یکپارچه سازی عوامل انسانی و اکولوژیکی در سیستم های شهری ودرك تعاملات بین آنها، بسط راهبردهای پایداری با توجه به تعاملات شناسایی شده را فراهم می آورد. تحولات اخیر در رشدو توسعه شهرنشینی و به تبع آن رشد و توسعه کالبدی شهرها مسائلی را در فضای شهر به وجود آوره که نه تنها ساکنینآن، بلکه تمام محیط زیست در معرض عوارض ناشی از آن را، مورد تهدید قرار داده است. با توجه به این که بیشترین رشدجمعیت شهری آینده جهان در کشورهای در حال توسعه خواهد بود، دغدغه بیشتری برای نیل به توسعه پایدار در این کشوروجود دارد.هدف اصلی از این تحقیق در واقع روشن ساختن نحوه چگونگی استفاده از زمین و جایگاه برنامه ریزی کاربری زمیندر یک شهر برای رسیدن به پایداری محیط زیست است. به همین دلیل نقش کاربری زمین در پایداری محیط زیست شهریاز اهمیت و ضرورت ویژه ای برخبردار می باشد. در این راستا توجه به عنوان تاب آوری شهری نیز حائز اهمیت است. اینتحقیق به منظور بررسی تأثیر کاربری زمین در پایداری محیط زیست شهری انجام شده است و به دلیل اینکه با استفاده ازمبانی نظری و تحقیقات و پژوهش های انجام گرفته در این زمینه و مراجعه به منابع کتابخانه ای و مقاله های مرتبط به بررسیموضوع مورد اشاره پرداخت شده است، لذا پژوهش حاضر در زمره مطالعات کتابخانه ای- اسنادی طبقه بندی می گردد.

کاربری زمین، محیط زیست، پایداری، تاب آوری محیط زیست