فرداد رمضانی میله سرا - دانشجوی کارشناسی ارشد گرایش مدیریت جنگل، گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشگاه تهران
منوچهر نمیرانیان - استاد گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل،دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

جنگل ها به عنوان کاملترین جامعه زیستی، حائز بیشترین امکان و قابلیت خودتنظیمی و خودتجدیدی هستند و به عنوان نقطه شروعی در راستایتلاش حفظ تعادل بوم شناختی در طبیعت شناخته می شوند. با اجرایی شدن طرح تنفس جنگل، پدیدهی درختان بادافتاده بیش از پیش مورد توجهافکارعمومی و متخصصان امر قرار گرفت تا جایی که بحث هایی پیرامون ارزش زیستی باقی گذاشتن این درختان در عرصه جنگلی و یا بهبودارزش افزوده ریالی آنها با استخراج و بکارگیری در صنایع داخلی کشور، مطرح می شود. در توضیح علت وقوع پدیده درختان بادافتاده گفتنی است:باد در نتیجه اختلاف فشار بین دو منطقه و متعاقبا متراکم شدن هوا یا انبساط آن در قسمت های مختلف جو تولید می شود. باد بر روی درختانجنگلی به دو طریقِ فیزیولوژیکی و مکانیکی اثر می گذارد. بادها می توانند در روند رشد یک درخت، شکل ظاهری تنه و شاخه ها و تمایل رشد آنهارا تحت تاثیر قرار دهند، آثار فیزیولوژیک باد در شکل ظاهری درختان را می توان در شواهدی همچون درختان خزنده در مناطق بادخیز کوهستانیمشاهده کرد. درختان بادافتاده در اثر فشار نیروی مکانیکی باد واژگون شده و باعث بروز خسارت هایی ازجمله ریشه کنی و فرسایش خاک، شکستنشاخه های درختان سرپای دیگر و گاها مسدود شدن بخشی از شبکه جاده های جنگلی می شوند. حال با توجه به تغییر و بعضا توقف روند بهره برداریاز جنگل های شمال کشور طی طرح استراحت جنگل و جلوگیری از بهره برداری در قالب طرح های از پیش نوشته شده، درختان باد افتاده می توانندبه عنوان راه حلی مطلوب درجهت تامین چوب اولیه برخی صنایع پراهمیت بومی کشور ازجمله مبل سازی و صنایع دستی مورد توجه قرار گیرند. دراین پژوهش به منظور شناسایی و جانمایی درختان باد افتاده، با استفاده از رویه جنگل گردشی موقعیت جغرافیایی درختانی که بادافتاده تشخیصداده شدند، با استفاده از GPS ثبت گردید، درادامه ی آماربرداری از این درختان، مولفه هایی مانند نوع گونه، توزیع قطری و جهت افتادن مورد ثبتو بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می دهد، از بین انواع مختلف درختان بادافتاده، ممرز با 68 درصد از مجموع این درختان، حائز بیشترین فراوانیدر گونه بوده است، همچنین نتایج نشان داد درختان با قطر 20 سانتیمتر بیشترین سهم را در فراوانی قطری درختان مورد مطالعه داشته اند، پیرامونبررسی جهت درختان باد افتاده، دیده می شود، اکثر این درختان به جهات غرب، جنوب و جنوبغربی واژگون شده اند و میتوان علت را در جهتعمومی بادها یا فضای خالی مسیرهای چوبکشی و جاده ها جستجو کرده و مورد بررسی قرار داد.

درختان بادافتاده، جنگل گردشی، کاربرد GIS ، منابع طبیعی