روش های پژوهشی پهنه بندی خطر زمین لغزش در عرصه منابع طبیعی كشور با تاكید برسیر تکاملی فنآوری ها و ابزارهای مورد استفاده

وقوع زمین لغزش به عنوان یکی از مخاطرات طبیعی، سالانه هزینه های مادی و معنوی گزافی بر دوش کشور وارد می کند. در عرصه های طبیعیاعم از جنگل ها و مراتع ، پدیده زمین لغزش یا انواع دیگر حرکات تودهای خاک و سنگ عمدتا در نتیجه ی غلبه نیروهای محرک از جمله گرانشبر نیروهای مقاوم در اراضی شیب دار به وقوع می پیوندد. باید توجه داشت که فعالیت های انسانی در جهت تغییر کاربری اراضی به منظور احداثابنیه فنی از جمله جاده سازی با تجاوز به حریمِ این عرصه ها به وقوعِ پدیده ی زمین لغزش منجر شده است، از این رو متخصصان این حوزه سعیبر آن داشته اند تا با بکارگیری ابزارهای مفیدی از جمله پهنه بندی استعداد اراضی، به وقوع زمین لغزش در عین کاستن مخاطرات، هزینه ساختو تعمیر و نگهداری سازه ها را به حداقل برسانند. در این مطالعه با جمع آوری پژوهش های صورت گرفته در دهه اخیر سعی بر بررسی یافته هایمستخرج از مطالعات دانشمندان و متخصصین پهنه بندی خطر زمین لغزش با روش های مختلف در سیر زمانی در سراسر کشور دارد. اولین مطالعاتبه چاپ رسیده در نشریات علمی پژوهشی کشور به بیش از دو دهه پیش بازمی گردد، در آن زمان تلاش شد با بکارگیری روش های ساده از جملهتحلیل سلسله مراتبی، عوامل موثر بر وقوع این پدیده را شناسایی کرده و با بررسی استعداد تخریب در هر کدام از این عوامل و روی هم گزاردننتایج وزن دهی شده تمام عوامل، به کشف نقاط ایمن و در مقابل نقاط ناپایدار برآیند. تا به امروز طیفی از روشها به منظور پهنه بندی خطر زمینلغزش طی مطالعات متعدد بکار بسته شده و نتایج آنها در بیش از 100 نشریه مرتبط، به چاپ رسیده است. در این مطالعه با مروری بر 78 مطالعهبه چاپ رسیده طی یک دهه اخیر در نشریات داخل کشور این نتیجه حاصل شد که تمایل محققان، بیشتر به استفاده از روش های متعدد آماری بودهو 77 درصد مطالعات را به خود اختصاص داده است. این روش ها در مقایسه با روش های قدیمیِ کیفی, از مطلوبیت بیشتری برخوردارند. البته بایدتوجه داشت که در حدود 13 درصد مطالعات، مخصوصا طی سالهای اخر این دهه، با شیوه های مبتنی بر تعلیم ماشین از جمله شبکه عصبیمصنوعی صورت پذیرفته که نشان از اقبال به این روشها نسبت به سایر شیوه های قدیمی تر نزد متخصصانِ امروز این حوزه می باشد.

Keywords:

حرکات توده ای خاک , پهنه بندی خطر زمین لغزش , ابنیه فنی , منابع طبیعی