عباس فرهادنژاد - گروه فرانسه، دانشده زبان ها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران

چکیده شعر هنری زبانی است که از دو توانایی توصیفی و موسیقایی بهره می‌برد. معمولاً در ترجمة شعر یکی از این دو توانایی به نفع دیگری نادیده گرفته می‌شود. آنچه بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد دقت در انتقال معنا و وفاداری به تصویرپردازی‌های شاعر است. افیم اتکیند، زبان‌شناس و ادیب روس در پژوهش‌های خود در حوزة ترجمه شعر به شش نمونه از ترجمة اشاره کرده‌ و معتقد است که هرگونه تلاش برای ترجمة شعر و به ویژه اشعار با شکل ثابت به یکی از این نمونه‌ها محدود می‌شود. امّا آنچه اتکیند به آن می‌رسد در نهایت آن کلیتی نیست که او اصرار دارد در ترجمه از زبان مبداء به زبان مقصد حفظ شود. به نظر ما اصلی‌ترین قسمت شعر که لفظ یا موسیقی کلمات است در ترجمه شعر از دست می‌رود. از این رو مقاله حاضر بر آن است که پیشنهادی در جهت امکان‌پذیر ساختن انتقال موسیقی شعر از زبان مبداء به زبان مقصد ارائه دهد. پیشنهاد ما انتقال آوایی در رسم‌الخط زبان مقصد است که می‌تواند جنبه‌های موسیقایی شعر فرانسه را در خوانش خوانندگان فارسی زبان ناآشنا به زبان فرانسه برجسته کند. بدین ترتیب خوانندة فارسی زبان‌ شعر فرانسه نه تنها از جذابیت‌های معناشناختی شعر بهره می‌شود بلکه می‌تواند از موسیقی شعر که جزء جدایی ناپذیر آن است نیز لذت ببرد.

شعر, ترجمه, افیم اتکیند, انتقال آوا, رسم الخط, موسیقی شعر, لفظ