فروغ کاظمی - استادیار زبان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

    چکیده در مقالة پیش رو، به بررسی تطبیقی ماهیت آغازگر در دو ژانر علمی و ادبی فارسی از منظر نظریة نقشگرای نظام‌مند هلیدی پرداخته شده و وجوه اشتراک و افتراق دو ژانر یادشده، در باب مقولة آغازگر در زبان فارسی مشخص و تبیین شده است. در این پژوهش، پس از ملحوظ‌داشتن تفاوت‌های بارز متون مورد بررسی از منظر نوع آغازگر و بسامد رخداد آن، بر ساختار انواع بند و رابطة آن‌ها با آغازگر نیز تأمل‌ شده و ویژگی ساختاری بندها با توجه به دو ژانر علمی و ادبی بررسی و مقایسه شده است. در فرایند تحلیل داده‌ها، موضوع جایگاه آغازگر در درون بند و مواجهه با همپوشی آغازگرها به صورت لایه‌هایی درهم‌تنیده، سبب شده است تا اصطلاح آغازگر لایه‌ای برای نخستین بار معرفی و مطرح شود. این اصطلاح از نظرگاه پژوهش‌های مربوط به حوزة نقشگرایی درخور توجه و شایان تعمق است. گفتنی است، آغازگر لایه‌ای هنگامی امکان طرح می‌یابد که آغازگرهای موجود در بند مرکب، از منظر سطوح تشکیل‌دهنده، دارای همپوشی هم‌زمان باشد.    

آغازگر و پایان‌بخش, آغازگر لایه‌ای, زبان‌شناسی نقشگرا, ژانر علمی و ادبی, نظریة نظام‌مند