محمدمهدی اردبیلی - دکترای فلسفه غرب، استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

مفهوم سوژه، در کنار مفاهیمی از قبیل ابژه، خدا و جوهر، یکی از مهمترین مفاهیم تاریخ فلسفه به شمار می‌رود. هر کدام از این مفاهیم را می‌توان برای روایت کردنِ قسمی تاریخ فلسفه دست‌مایه قرار داد. این دقیقاً همان رسالتی است که رابرت سی. سالِمَن در کتاب «طلوع و افول خود (جلد هفتم از تاریخ فلسفۀ غرب آکسفورد)» برای خود تعیین کرده است (Solomon 1988). او تاریخ سوژه، یا به تعبیر خودش، «تاریخِ خود» را از آغاز ایدئالیسم آلمانی در نیمۀ دوم قرن هجدهم، نزد کانت، آغاز و با گذر از ایدئالیست‌های شاخصی همچون فیشته، شلینگ و هگل، به نخستین بارقه‌های فروپاشیِ برداشتِ پرطمطراق از سوژۀ مدرن و اشاعۀ رویکردهای انتقادی نزد نیچه، کی‌یرکه‌گور و هایدگر راه می‌برد و در پایان، بحثش را با شاخص‌ترین چهره‌های پست‌مدرن، همچون فوکو و دریدا به پایان می‌برد. مقالۀ حاضر بیش از بررسی صوری و محتوایی این اثر، تمرکز اصلی خود را به ترجمۀ فارسی نخست این کتاب (سالومون 1396) معطوف ساخته است. در نتیجه، مقالۀ حاضر بیش از تبیین و نقد خود محتوای کتاب، نوعی نقد ترجمه است که هرچند به نقد یک ترجمۀ خاص پرداخته، اما امید دارد که این نقد، امکانی را برای مواجهه با کلیت ترجمۀ آثار فلسفی فراهم سازد.

رابرت سالُمِن, «خود», مدرن, فلسفۀ قاره‌ای