کوروش روستایی - استادیار باستان شناسی، پژوهشکده باستان شناسی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و صنایع دستی

کتاب مورد نقد در این نوشته، جلد دوم از کتاب دو جلدیِ فرهنگ مصور باستان­شناسی دوران پیش ­ازتاریخ (انگلیسی ـ فارسی) است. در این نوشته شیوه­ی به­کاررفته عبارت است از نقد شکلی، ساختاری و به­ویژه محتوایی. در این نوشته با مثال­های متعدد بحث شده که صفت «پیش­ازتاریخ» برای کتاب، عنوانی بی­ربط است. اشتباه­های آشکار و فاحش در اطلاعاتِ ارائه­شده، به­ویژه درباره محوطه­های ایران، به­فراوانی دیده می­شود. یکی از ایرادات جدی کتاب، کهنه­بودن مطالب آن است. هرآنچه از محوطه­های ایرانی می­بینیم، آنهایی است که بیش از چهار دهه پیش پژوهیده شده­اند. در نظر نگرفتن اولویت در انتخاب مدخل­ها یکی از ایرادات مهم کتاب است؛ درحالی­که مدخل­های کم‌ارتباط با باستان­شناسی ایران و خاورنزدیک گاه به­تفصیل بحث شده­اند، مدخل­های مرتبط با باستان­شناسی ایران قویاً نادیده گرفته شده­اند. میزان آگاهی­های اشتباه ــ دست­کم ــ درباره­ی مدخل­های ایرانی آنچنان است که میزان سودمندی این کتاب را برای دانشجویان نه­تنها به حداقل رسانده، بلکه زیان­بار نیز هست. الگوی کلی کتاب به‌شکلی است که گویا کلیت کتاب با گرته­برداری از یکی از نمونه­های خارجی ترجمه و تدوین شده و آنگاه مدخل­های ایرانی، ولی با اطلاعات ناروشن، ناکافی و در بسیاری موارد اشتباه، به آن افزوده شده است.در این نوشته، اطلاعات اشتباه شماری از مدخل­ها با آگاهی­های درست و به­روز توضیح داده شده است.

نقد باستان‌شناسی, پیش‌ازتاریخ, دانش‌نامه, فرهنگ توصیفی