محمدرضا مهربان پور - استادیار حساب داری، دانشگاه تهران
سیدعباس موسویان - استاد اقتصاد اسلامی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم
محمد رسول حشمتی - استادیار مدیریت مالی، موسسه آموزش عالی اقبال لاهوری، مشهد

پس از پیروزی انقلاب، یکی از اصلی‌‌ترین اقدامات صورت‌گرفته در کشور حذف ربا از نظام بانکی با تأسی از نظریۀ بانک‌داری بدون ربای شهید صدر بود. مبنای تدوین قانون بانک‌داری بدون ربا در سال 1361 در کشور، همین نظریۀ شهید صدر بوده است. اما با گذشت نزدیک به چهار دهه از انقلاب، عملکرد نظام بانکی درخصوص پیاده‌‌سازی این نظریه، به‌‌گونه‌‌ای بوده است که ازسوی صاحب‌نظران اقتصادی با انتقادهای فراوان روبه‌رو بوده ‌است. در این مقاله ابتدا با روش مروری ـ تحلیلی به بررسی و نقد قانون بانک‌داری بدون ربا پرداخته شد و سپس به‌روش تحلیل محتوای کیفی و به‌‌کمک ابزار مصاحبۀ نیمه‌‌ساختاریافته با خبرگان بانکی و دانشگاهی، 118 واحد معنایی، 25 مفهوم، و درنهایت 8 مقوله با عنوان مهم‌ترین انتقادات ساختاری در پیاده‌‌سازی بانک‌داری بدون ربا در ایران، استخراج شد و موردبررسی قرار گرفت. درنهایت، به‌‌منظور بهبود عملکرد نظام بانک‌داری بدون ربا، پیش‌نهادهایی ارائه شده است.

نقد, شهید صدر, بانک‌داری بدون ربا, تحلیل محتوای کیفی