عیسی امن خانی - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گلستان، عضو گروه زبان و ادبیات فارسی شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی

دلیل توجه به نظریه/ نظریه‌های پسامدرن هرچه باشد، امروزه چهارچوب نظری بسیاری از پژوهش­های انتشاریافته همین نظریه/ نظریه‌ها هستند. کاربست این نظریه/ نظریه­ها نیز معمولاً به دو شکل انجام می­شود: الف) با ارائۀ تصویری بسیط و ساده‌شده از پست‌مدرنیسم (در این‌ حالت تفاوت میان نظریه‌های پسامدرن نادیده گرفته می­شود) مؤلفه­های اصلی آن مانند عدم قطعیت، و ... استخراج و درادامه متن براساس آن مؤلفه­ها تحلیل/ تبیین می‌شود، ب) فقط یکی از نظریه­های پسامدرن مانند شالوده­شکنی دریدا انتخاب شده است، نظریۀ مذکور اساس بررسی متن قرار داده می­شود. باوجود انبوه این پژوهش­ها، چنین به‌نظر می­رسد که کاربست نظریه/ نظریه­های پسامدرن نقش چندانی در انباشت دانش ادبی ما نداشته است. هرچند که برای این عدم موفقیت دلایل گوناگونی می­توان ذکر کرد، یکی از اصلی­ترین این دلایل کاربست تقلیل­گرایانۀ نظریه­های پسامدرن است. نگارندة مقالۀ حاضر می­کوشد با بررسی یکی از اصلی­ترین پژوهش­های صورت‌گرفته براساس نظریه/ نظریه­های پسامدرن یعنی داستان کوتاه در ایران: داستان­های پسامدرن (البته آن هم با تأکید بر فصل نهم آن، یعنی فصل شخصیت­پردازی پسامدرن: نظریۀ فوکو) از چرایی این تقلیل­گرایی و نتایج آن سخن گوید. اصلی­ترین دلایل کاربست تقلیل‌گرایانۀ نظریه­های ادبی در کتاب حاضر عبارت‌اند از: ساختار درس­نامه­ای کتاب، ناسازگاری نظریه و متن در برخی از فصول، تقلیل نظریه­های ادبی، و ...

پسامدرنیسم, داستان کوتاه در ایران: داستان‌های پسامدرن, نظریۀ فوکو, شخصیت‌پردازی