خوانشی نو از علل تعلیق برنامۀ هفت سالۀ اول

Publish Year: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: Persian
View: 232

This Paper With 33 Page And PDF Format Ready To Download

  • Certificate
  • من نویسنده این مقاله هستم

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این Paper:

شناسه ملی سند علمی:

JR_HII-30-46_006

تاریخ نمایه سازی: 8 آذر 1399

Abstract:

تهیه برنامۀ عمرانی هفت­ساله اول و اجرای آن با تصویب قانون «اجازه اجرای مقررات گزارش کمیسیون برنامه» مجلس شورای ملی در 26 بهمن 1327ش، آغازی برای کاربرد برنامه­ریزی اقتصادی در ایران بود. نخستین روزهای اجرای برنامه عمرانی اول همزمان شد با ملی شدن صنعت نفت که بحران­های سیاسی و اقتصادی را در کشور به دنبال داشت. از آنجا که هدف اصلی برنامه هفت­سالۀ اول، هدایت عایدات نفت در برنامه­های عمرانی کشور بود، تأثیر مستقیمی بر برنامۀ هفت‌ساله اول داشت و یکی از مهم­ترین علل رکود برنامه عمرانی اول محسوب می­شد. علاوه بر ارزیابی موفقیت برنامه اقتصاد بدون نفت دولت مصدق، عایدات نفت تنها 14/37 از منابع هزینه برنامه اول را تشکیل می­داد. بدین ترتیب، تحقق سایر منابع هزینه برنامه اول می‌توانست مانع رکود این برنامه شود. بر همین اساس، این سؤال مطرح می­شود که علاوه بر بحران ملی شدن صنعت نفت، چه عوامل دیگری در رکود برنامه اول تأثیرگذار بوده­ است؟ در پژوهش حاضر به روش تاریخی و با رویکرد تحلیلی- تبیینی، این فرضیه که قطع همکاری مبتکر اصلی برنامه­ریزی در ایران و دخالت عوامل سیاسی در سازمان متولیِ امر برنامه­ریزی موجب رکود برنامۀ اول شد، مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است. یافته­های پژوهش حاکی از آن است که همکاری ابوالحسن ابتهاج با عوامل کودتای 28 مرداد و عدول از نقش سازنده­اش در نظام برنامه­ریزی طی دوران نخست­وزیری مصدق همچون سال­های استقرار نظام برنامه­ریزی در ایران و همچنین دخالت مؤلفه­های سیاسی در امر برنامه­ریزی، از عوامل مغفول ماندۀ رکود برنامه عمرانی اول است.

Keywords:

برنامه هفت سالۀ اول , ملی شدن صنعت نفت , ابتهاج , سازمان برنامه , دولت پهلوی

Authors

علی شهوند

دانش آموخته دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی، دبیر تاریخ اداره کل آموزش و پرورش فارس- شهرستان بیضا

حبیب اله سعیدی نیا

دانشیار گروه تاریخ دانشگاه خلیج فارس بوشهر

مراجع و منابع این Paper:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :
  • منابع و مأخذ ...
  • الف. کتاب‌ها و مقالات ...
  • - آرامش، احمد (1369)، خاطرات سیاسی احمد آرامش، به کوشش ...
  • - آوری، پیتر (1392)، تاریخ ایران به روایت کمبریج: از ...
  • - ........................ (1368)، تاریخ معاصر ایران از کودتای 28 مرداد ...
  • - ابتهاج، ابوالحسن (1371)، خاطرات ابوالحسن ابتهاج، به کوشش علیرضا ...
  • - اتحادیه (نظام­مافی)، منصوره (1390)، در دهلیزهای قدرت؛ زندگینامه سیاسی ...
  • - افشاری، زهرا (1389)، برنامه‌ریزی اقتصادی، تهران: سمت. ...
  • - امیری، سید نورالدین (1394)، نفت شهرهای ایرانی، بوشهر: انتشارات ...
  • - انصاری، عبدالرضا (1393)، ناگفته­ها از روزگار پهلوی­ها (خاطرات عبدالرضا ...
  • - بانک ملی ایران (بهمن و اسفند 1327)، «تاریخچه تنظیم ...
  • - بوستاک، فرانسیس و جفری جونز (1395)، برنامه­ریزی و قدرت ...
  • - بهنود، مسعود (1374)، از سید ضیاء تا بختیار؛ دولت­های ...
  • - پروژه تاریخ شفاهی ایران دانشگاه هاروارد (1982)، به کوشش ...
  • - پهلوی، محمدرضا [بی­تا]، مأموریت برای وطنم، تهران: بنیاد پهلوی. ...
  • - ترابی، یوسف (1379)، بررسی روابط اقتصادی، نظامی ایران و ...
  • - خامه­ای، انور (1372)، خاطرات سیاسی پنجاه و سه نفر؛ ...
  • - ........................ (1369)، اقتصاد بدون نفت، تهران: شرکت سهامی انتشار. ...
  • - رزاقی، ابراهیم (1392)، اقتصاد ایران زمین، تهران: نشر نی. ...
  • - رواسانی، شاپور [بی‌تا]، دولت و حکومت در ایران در ...
  • - رؤسای سازمان برنامه و بودجه از آغاز تا تشکیل ...
  • - روحانی، فؤاد (1352)، تاریخ ملی شدن صنعت نفت، تهران: ...
  • - زاهدی، علی (1342)، لزوم پروگرام صنعتی، تهران: [بی­نا]. ...
  • - شیخ­زاده، حسن (1385)، نخبگان و توسعه سیاسی، تهران: انتشارات ...
  • - عظیمی، فخرالدین (1372)، بحران دموکراسی در ایران 1320-1332، ترجمۀ ...
  • - فرمانفرمائیان، خداداد، عبدالمجید مجیدی و منوچهر گودرزی (1382)، توسعه ...
  • - همایون کاتوزیان، محمدعلی (1375)، اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت ...
  • - - گزارش آقای دکتر مشرف نفیسی مدیر عامل سازمان ...
  • - گزارش موریسن نودسن مقاطعه­کاران عمومی (1947)، شرکت موریسن نودسن، ...
  • - گود، جیمز اف (1372)، آمریکا در بی­خبری (1325-1330ش)، ترجمۀ ...
  • - مجموعه قوانین موضوعه و مصوبات دوره پانزدهم قانون‌گذاری (1329)، ...
  • - مجموعه قوانین و مصوبات دوره شانزدهم قانون‌گذاری (29 بهمن ...
  • - مجموعه قوانین موضوعه و مصوبات دوره هجدهم قانون‌گذاری (1339)، ...
  • - مجیدی، عبدالمجید (1381)، خاطرات عبدالمجید مجیدی (وزیر مشاور و ...
  • - مدنی، سید جلال­الدین [بی­تا]، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ج1، ...
  • - مصدق، محمد [بی­تا]، خاطرات و تألمات دکتر محمد مصدق، ...
  • - میلانی، عباس (1392)، نگاهی به شاه، تورنتو: نشر پرشین ...
  • - نیلی، مسعود، حسن درگاهی، محمد کردبچه و فرهاد نیلی(1389)، ...
  • - هوشنگ ­مهدوی، عبدالرضا (1385)، در حاشیه سیاست خارجی از ...
  • - Thornburg, Max Weston (1964), People and Policy in the ...
  •  ب. اسناد ...
  • - سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما)، سند سند ...
  • - ......................................................................................، سند شناسه 23891/296،برگه قرضه ملی منتشره از سوی ...
  • - ........................................................................................، سند شناسه 1232/293/97، پیشنهاد اهالی اصفهان درخصوص خرید ...
  • - ....................................................................................، سند شناسه 3920/220، دستورالعمل­های سازمان­ برنامه در استفاده ...
  • - ...............................................................................، سند شناسه 11390/220، گزارش فعالیت‌های سازمان برنامه و ...
  • - ...............................................................................، سند شناسه 38282/297، اساسنامه سازمان برنامه. ...
  • - ...............................................................................، سند شناسه 26479/240، اعلام برنامه­های عمرانی سازمان برنامه ...
  • ج. نشریات ...
  • - روزنامه اطلاعات (پنج­شنبه 19 فروردین 1327)، سال بیست ­و ...
  • - ................................ (شنبه یازدهم اردیبهشت­ 1327)، سال بیست ­و دوم، ...
  • - ................................ (سه­شنبه 9 فروردین 1328)، سال بیست ­و سوم، ...
  • - ............................... (دوشنبه 16 مرداد 1329)، سال بیست ­و پنجم، ...
  • - ................................ (شنبه 23 دی­ 1329)، سال بیست ­و پنجم، ...
  • - ............................... (یکشنبه 19 مرداد 1331)، سال بیست­ و هفتم، ...
  • - ............................... (یکشنبه 15 شهریور 1332)، سال بیست ­و هشتم، ...
  • - ............................... (یکشنبه 27 دی­ 1332)، سال بیست­ و هشتم، ...
  • - ................................ (سه­شنبه 13 بهمن 1332)، سال بیست ­و هشتم، ...
  • - ................................. (دوشنبه 18 مردادماه 1333)، سال بیست­ و نهم، ...
  • - .................................. (چهارشنبه 20 مردادماه 1333)، سال بیست ­و نهم، ...
  • - .................................. (چهارشنبه دهم شهریور 1333)، سال بیست ­و نهم، ...
  • - ................................. (دوشنبه 15 شهریورماه 1333)، سال بیست ­و نهم، ...
  • - ................................ (سه­شنبه هفتم دی­ 1333)، سال بیست ­و نهم، ...
  • - ................................. (سه­شنبه 17 مهرماه 1335)، سال سی ­و یکم، ...
  • List of sources with English handwriting ...
  •  A) Books and Articles ...
  • -        Ārāmiš, Aḥmad (1369 Š.), ḵāṭirāt-e Sīāsī-ye Aḥmad Ārāmiš, Edited ...
  • -        Afšārī, Zahrā (1389 Š.), Barnānarīzi-ye Eqtiṡādī, Tehran: Samt. [In ...
  • -        Amīrī, Sayyed Nūr al-Din (1394 Š.), Naft Šahrhā-ye Īrānī, ...
  • -        Anṡārī, ‘Abdulreżā (1393), Nāgoftahā-yī az Rūzigār-e Pahlavīhā (ḵāṭirāt-e ‘Abdulreżā ...
  • -        Bank-e Millī-ye Īrān (Bahman va Esfand 1327 Š,), “Tārīḵča-ye ...
  • -        Behnūd, Mas‘ūd (1374 Š.), Az Sayyed Żīā tā Baḵtīār; ...
  • -        Ebtihāĵ, Abulḥasan (1371 Š.), ḵātirāt-e Abulḥasan Ebtihāĵ, Edited by ...
  • -        Etihādīya (Niẓām Māfī), Manṡūra (1390 Š.), Dar Dihlīzhā-ye Qodrat; ...
  • -        Farmānfarmāīān, ḵodādād; Maĵīdī, ‘Abdulmaĵīd; Gūdarzī, Manūčihr (1382 Š.), Tosi‘a ...
  • -        Gozāriš-e Āqā-ye Doktor Mošaraf Nafīsī Modīr ‘āmil-e Sāzmān-e Branāma ...
  • -        Hūšang Mahdavī, ‘Abdulreżā (1385 Š.), Dar Ḥāšīa-ye Sīāsat-e ḵāriĵī ...
  • -        ḵāmaīī, Anvar (1372 Š.), ḵāṭirāt-e Sīāsi-ye Panĵāh va Sa ...
  • -        ḵāmaīī, Anvar (1369 Š.), Eqtiṡād-e Didūn-e Naft, Tehran: Širkat-e ...
  • -        Madanī, Sayyed ĵalāl al-Dīn (n. d.), Tārīḵ-e Sīāsī-ye Mo ...
  • -        Maĵīdī, ‘Abdulmaĵīd (1381 Š.), ḵātirāt-e ‘Abulmaĵīd Maĵīdī (Vazīr-e Mošāvir ...
  • -        Maĵmū ‘a Qavānīn-e Możū‘a va Moṡavabāt-e Doraya-ye Hiĵdahom-e Qānūngoḏārī ...
  • -        Maĵmū ‘a Qavānīn-e Możū‘a va Moṡavabāt-e Doraya Pānzdahom-e Qānūngoḏārī ...
  • -        Maĵmū ‘a Qavānīn-e va Moṡavabāt-e Doraya Šānzdahom-e Qānūngoḏārī (29 ...
  • -        Mīlānī, ‘Abbās (1392 Š.), Nigāhī ba Šāh, Toronto: Persian ...
  • -        Moṡaddiq, Moḥammad (n. d.), ḵātirāt va Ta‘alomāt-e Doktor Moṡaddiq, ...
  • -        Nīlī, Msa’ ūd; Dargāhī, Ḥasan; Kordbača, Moḥammad; Nīlī, Farhād ...
  • -        Pahlavī, Moḥammad Reżā (n.d.), Mamūrīat Barāy-e Vaṭanam, Tehran: Bonyād-e ...
  • -        Ravāsānī, Šapūr (n. d.), Dolat va Ḥokūmat dar Īrān ...
  • -        Razāqī, Ebrāhīm (1392 Š.), Eqtiṡād-e Īrānzamīn, Tehran: Našr-e Nai. ...
  • -        Roḥānī, Foād (1352 Š.), Tārīḵ-e Millī Šodan-e Ṡan‘at-e Naft, ...
  • -        Roasā-ye Sāzmān-e Barnāna va Būdĵa az Āḡāz tā Taškīl-e ...
  • -        Šeiḵzāda, Ḥasan (1385 Š.), Noḵbigān va Tosi‘a-ye Sīāsī, Tehran: ...
  • -        Torābī, Yūsif (1379 Š.), Barrasī-ye Ravābiṭ-e Eqtiṡādī, Niẓāmī-e Īrān ...
  • -        Zāhidī, ‘Alī (1342 Š.), Lozūm-e Program-e Ṡan‘atī, Tehran. [In ...
  • Books in English ...
  • -          Avery, Peter (1965), Modern Iran, Praeger. ...
  • -          Avery, Peter; et. al. (1991), The Cambridge History of ...
  • -          Bostock, Frances; Jones, Geoffrey (1989), Planning and Power in ...
  • -          Fakhreddin Azimi (1989), Iran: The Crisis of Democracy, From ...
  • -          Goode, James F. (1997), The United States and Iran: ...
  • -          Iranian Oral History Project (1982), Edited by Habib Lajevardi, ...
  • -          Katouzian, Homa (1981), The Political Economy of Modern Iran: ...
  • -          Report on a Program for the Development of Iran, ...
  • -          Thornburg, Max Weston (1964), People and Policy in the ...
  • B) Documents ...
  • SAKMA, Document ID 240/40826, Nimūna Barga-e Qarża-ye Millī Montašir Šoda ...
  • SAKMA, Document ID 296/23891 Barga-ye Qarża-ye Millī Montašir Šoda az ...
  • SAKMA, Document ID 97/293/1232, Pīšnahād-e Ahālī-ye Esfahan dar ḵoṡūṡ-e ḵarīd-e ...
  • SAKMA, Document ID, 220/3920, Dastū al-‘Amalhā-ye Sāzmān-e Barnāma dar Estifāda ...
  • SAKMA, Document ID, 220/11390, Gozāriš-e Fa ‘ālīīathā-ye Sāzmān-e Barnāma va ...
  • SAKMA, Documet ID 297/38282, Asāsnāma-ye Sāzmān-e Barnāma va Būdĵa. ...
  • SAKMA, Document ID 240/26479, E‘lām-e Barnāmihā-ye ‘Omrānī-ye Sāzmān-e Banāmā ĵahat-e ...
  • C) Journals ...
  • Rūznāma-ye Eṭilā‘āt, (Panĵšanba 19 Farvardīn 1327), 22, No, 6607. ...
  • Rūznāma-ye Eṭilā‘āt, (Šanba 11 Ordībihišt 1327), 22, No, 6626. ...
  • Rūznāma-ye Eṭilā‘āt, (Sišanba 9 Farvardīn 1328), 23, No. 6893. ...
  • Rūznāma-ye Eṭilā‘āt, (Došanba 16 Mordād 1329), 25, No. 7293. ...
  • Rūznāma-ye Eṭilā‘āt, (Yikšanba 23 Diy 1329), 25, No. 7421. ...
  • Rūznāma-ye Eṭilā‘āt, (Yikšanba 19 Mordād 1331), 27, No. 7876. ...
  • Rūznāma-ye Eṭilā‘āt, (Yikšanba 15 Šahrīvar 1332), 28, No. 8178. ...
  • Rūznāma-ye Eṭilā‘āt, (Yikšanba 27 Diy 1332), 28, No. 8288. ...
  • Rūznāma-ye Eṭilā‘āt, (Sišanba 13 Bahman 1332), 28, No. 8301. ...
  • Rūznāma-ye Eṭilā‘āt, (Došanba 18 Mordād 1333), 29, No. 8451. ...
  • Rūznāma-ye Eṭilā‘āt, (Čihāršanba 20 Mordād 1333), 29, No. 8453. ...
  • Rūznāma-ye Eṭilā‘āt, (Čihāršanba 10 Šahrīvar 1333), 29, No. 8470. ...
  • Rūznāma-ye Eṭilā‘āt, (Došanba 15 Šahrīvar) 29, No. 8474. ...
  • Rūznāma-ye Eṭilā‘āt, (Sišanba 7 Diy 1333), 29, No. 8566. ...
  • Rūznāma-ye Eṭilā‘āt, (Sišanba 17 Mihr 1335), 31, No. 9126. ...
  • نمایش کامل مراجع