حسین خاکپور - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه سیستان و بلوچستان
افسانه قربانی - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم حدیث دانشگاه سیستان و بلوچستان
غلامرضا رضوی دوست - مربی دانشگاه سیستان و بلوچستان، گروه علوم قرآن و حدیث

امام صادق (علیه‌السلام) به‌عنوان صاحب مکتب جعفری، تکیه‌گاه اصلی شیعه از نظر فکری و عقیدتی می‌باشد. بخش قابل‌توجهی از احادیث و علوم اهل‌بیت (علیهم‌السلام) توسط این امام همام گسترش‌یافته است. در دوران امام صادق (علیه‌السلام) فرقه‌های متعددی در شیعه ظهور و بروز یافتند و ایشان حفظ و صیانت شیعه از انحرافات را در رأس برنامه‌های خود قرار دادند. از جمله این فرقه‌ها، زیدیه می‌باشد که در دوران امام ششم تاحدی گسترش‌یافته بودند. ازاین‌رو، تحلیل شیوه برخورد امام با این فرقه انحرافی، اهمیت بسزایی دارد. تحقیق پیش‌رو با هدف رویکردشناسی ارتباطات امام صادق (علیه‌السلام) در مواجهه با جریان زیدیه، به روش توصیفی - تحلیلی با رویکرد میان‌رشته‌ای به ارائه روش ارتباطی امام با این فرقه پرداخته است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد: با دقت در نحوه برخورد امام (علیه‌السلام) با رهبران و پیروان زیدیه، می‌توان رویکرد متفاوتی از جمله: جذبی، دفعی، تدافعی، استحفاظی و تهاجمی را مشاهده کرد. امام با وجود اثبات حقانیت و ابطال طرف‌های گفتمان، از منازعه گفتمانی اخلاق گریز برحذر بوده و در کمال صراحت، دقت، ادب و احترام، نفس این گفتمان‌ها را به عرصه‌ای برای اثبات حقانیت شیعه امامیه در برابر مخالفان (زیدیه) بدل کردند. نکته قابل‌تأمل این است که با وجود این رویکرد امام (علیه‌السلام) ابتدا در جهت جذب این فرقه است (جذبی) اما در مواردی امام جانب استحفاظی و تهاجمی به خود گرفته و آنها را که دیگر اهل اصلاح نیستند، طرد می‌نماید. ازاین‌رو گفتمان دفعی – تهاجمی امام (علیه‌السلام) وجهه غالب به خود می‌گیرد.

امام صادق (علیه‌السلام), ارتباطات, مدل, زیدیه, نظریه‌پردازان