عذرا شاولی کوه شوری - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد دانشگاه شهید چمران اهواز
رویا زلقی - استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز
کریم سرخه - استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز
نعیمه عنایتی ضمیر - دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز

با توجه به مشکلات روزافزون شوری و فلزات سنگین در خاک‌های کشاورزی، این پژوهش به منظور بررسی مایه‌زنی با باکتری محرک رشد بر کاهش تنش شوری و کادمیوم در رشد گیاه گندم رقم چمران طرح‌ریزی گردید. پژوهش به صورت فاکتوریل با سه عامل شوری (۳ و ۱۰ دسی‌زیمنس بر متر)، کادمیوم (صفر، ۲۵ و ۵۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم) و باکتری سودوموناس (مایه‌زنی با باکتری و بدون باکتری) در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام شد. پس از برداشت گیاه، اندازه‌گیری برخی ویژگی‌های بیولوژیک خاک (تنفس و زیتوده میکروبی خاک) و برخی ویژگی‌های گیاه (وزن خشک گیاه و غلظت کادمیوم، کلسیم و منیزیم در اندام‌هوایی و ریشه) صورت گرفت. نتایج نشان داد تنفس پایه (mg CO۲ ۱۰۰g-۱day-۱ ۶/۱۴)، تنفس برانگیخته (mg CO۲ ۱۰۰g-۱day-۱ ۲/۹۳)، کربن زیتوده میکروبی ( mg C ۱۰۰g-۱۴/۱۳)، وزن خشک اندام‌هوایی و ریشه (به ترتیب ۶۵/۷ و۳۰/۲ گرم بر گلدان)، غلظت کلسیم اندام‌‌هوایی و ریشه (به ترتیب۱۲/۳ و۹۲/۵ میلی‌گرم بر کیلوگرم) و غلظت منیزیم اندام‌‌هوایی و ریشه (به ترتیب۱۶/۳ و۷۵/۶ میلی‌گرم بر کیلوگرم) با افزایش تنش شوری و کادمیوم کاهش یافته اما مایه‌زنی باکتری سبب افزایش این ویژگی‌ها نسبت به شرایط بدون مایه‌زنی شد. غلظت کادمیوم اندام‌هوایی و ریشه (به ترتیب ۶۳/۱ و ۱۳/۷ میلی‌گرم بر کیلوگرم) با افزایش تنش شوری و کادمیوم افزایش یافته اما مایه‌زنی باکتری سبب کاهش آن نسبت به شرایط بدون مایه‌زنی شد. لذا استفاده از باکتری‌های محرک رشد در خاک‌های با تنش‌های محیطی برای کاهش اثرات تنش‌ها و رشد بهتر و به ویژه سلامت بیشتر گیاه (غلظت کمتر فلز سنگین) و همچنین در بهبود وضعیت اکوسیستم توصیه می‌شود.

باکتری محرک رشد, تنفس میکروبی خاک, کربن زیتوده میکروبی, فلز سنگین