جواد پارسایی - دانشگاه باقرالعلوم
احمد شه گلی - موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه

بحث از رابطه عالم مثال و عالم طبیعت یکی از مسائل مهم فلسفه اسلامی است. شیخ اشراق در رد نظریه مشائین در مورد مادی بودن صور خیالی و برای تبین برخی دیگر از مسائل فلسفه خود نظریه عالم مثال را طرح کرده است. علامه طباطبایی نیز از جمله فلاسفه معاصر است نظریات قابل توجهی در مورد عالم مثال و رابطه آن با عالم طبیعت بیان نموده است. در این نوشتار ابتدا به تبیین دیدگاه دو فیلسوف در مورد عوالم هستی و ادله آنها در اثبات عالم مثال پرداخته شده است؛ سپس به تحلیل رابطه عالم مثال و عالم طبیعت در محورهایی همچون نظریه خیال و ابصار، صور موجود در آینه و اطلاع از امور غیبی در شیخ اشراق و محورهایی همچون رابطه طولی و تشکیکی عوالم، علیت عالم مثال نسبت به عالم طبیعت، وجود کمالات عالم طبیعت در عالم مثال و تبین رویاهای صادقه و کیفیت ادراک حسی از نظر علامه طباطبایی پرداخته شده است و در پایان مطالبی در مورد نقاط مشترک و متمایز دیدگاه های این دو فیلسوف و چالش های هر دیدگاه بیان شده است.

عالم مثال, عالم طبیعت, علامه طباطبایی, شیخ اشراق