مصطفی برهانی - استادیار، پژوهشکده اعجاز قرآن، دانشگاه شهید بهشتی

در این مقاله برخی قابلیت های هوش مصنوعی برای استفاده در مطالعات قرآن کریم مورد بررسی قرار می گیرند. متن کاوی، داده کاوی، تشخیص الگو، یادگیری ماشین و ترجمه ماشینی از جمله راهکارهای پردازش زبان طبیعی هستند که می توانند برای کاوش متن قرآن، استخراج مفاهیم، درک بهتر، کشف ساختارها و الگوهای پنهان، کشف نظم موجود در متن قرآن کریم و نهایتا روابط میان الفاظ و مفاهیم آن بکارگیری شوند. مطالعات میان رشته ای قرآن کریم مبتنی بر هوش مصنوعی یکی از راهکارهای نوین تحلیل متن و نهایتا کشف معانی و مفاهیم قرآن کریم است. این مطالعات می توانند برای دستیابی هر چه دقیقتر به دانش نهفته در قرآن کریم و یافتن شبکه های لفظی و معنایی در متن آن، به کار گرفته شوند. مقاله حاضر تعدادی از فعالیت های انجام شده در راستای بکارگیری هوش مصنوعی در متن کاوی قرآن را گزینش و مطرح کرده است. این روش ها از تحلیل آماری شروع شده و پس از استخراج روابط واژه ها، الفاظ و عبارات قرآنی، نهایتا در پی استخراج سیستم ها، شبکه ها و الگوهای پنهان و نهفته در متن قرآن کریم است.

قرآن کاوی رایانشی، مطالعات میان رشته ای، هوش مصنوعی، تحلیل متن، پردازش زبان طبیعی