رضا رفایی قدیمی مشهد - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس
محمد جواد مهدوی - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد
میلاد نویدپور - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی

گلستان سعدی به مثابۀ یکی از امهات متون نثر پارسی، از جنبۀ بلاغی و زبانی، متنی بسیار غنی است. در پژوهش حاضر، انواع ساختارهای شرطی ("اگر" و متعلقات آن) به مثابه ابزارهایی مؤثر در بلاغت و معنا در گلستان سعدی بررسی و تحلیل شده است. مدعای اصلی پژوهش حاضر این است که اولاً گزاره­های شرطی کتاب گلستان، از حیث ساختاری دارای تنوع هستند و ثانیاً این گزاره­ها، نقش مهمی را از لحاظ معنایی و بلاغی در کتاب گلستان ایفا کرده­اند. برای اثبات این مدعا، انواع ساختارهای شرطی به­کار رفته در کتاب گلستان، از لحاظ ساختاری مورد بررسی قرار گرفته است و کارکردهای معنایی هریک از این ساختارها، واکاوی شده است. نتایج این پژوهش نشان می­دهد که گزاره­های شرطی در گلستان، از حیث ساختاری و اغراض بلاغی- معنایی در 14 مدل مختلف قابل دسته­بندی هستند و اغراض بلاغی مختلفی همچون: تشبیه، توصیف، ربط، التزام و ... را دربرمی­گیرند.

سعدی, گلستان, ساختارهای شرطی, زبان ادبی, بلاغت