عبدالباسط عرب یوسف آبادی - استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه ملی زابل، زابل، ایران
فرشته افضلی - استادیار مترجمی زبان عربی دانشگاه دامغان، دامغان، ایران

تردیدی نیست که بخش قابل­توجهی از انیمیشن­های مشهور با اهداف آموزشی و سرگرم­کنندة ادبی شکل گرفته‌اند و پدیدآورندگان این آثار با تکیه­ بر زﺑﺎن ادﺑﻲ جامعة هدفشان را با دنیای طنز و شیوه­های بیان آن آشنا می­سازند. هرچه طنز در این ژانرهای تصویری- کلامی ﻫﻨﺠﺎرﺷﻜﻦﺗﺮ باشد، ﻗﺪرت ﺟﺬب ﻣﺨﺎطبش نیز اﻓﺰاﻳﺶ میﻳﺎﺑﺪ. این ویژگی در ارتباط با دوبلة انیمیشن و برجسته­سازی طنز کلامی آن نیز صادق است؛ بنابراین هر اندازه گروه دوبله نسبت به ظرافت­های زبان مقصد آگاهی بیشتری داشته باشد، می­تواند نقش خود را در تحقق این هدف برجسته­تر کند. زوتوپیا (2016م) ازجمله انیمیشن­های موفق کودک است که علاوه­بر خلق صحنه­های جذاب و هیجان­انگیز از زبانی برخوردار است که به زعم بسیاری از منتقدان فیلم کودک نمونة موفق طنز کودک نیز به­شمار می­آید. شهرت این انیمیشن سبب شد گروه­هایی علمی مسؤولیت ترجمه و دوبلة آن را به زبان­ عربی و فارسی عهده­دار شوند. در این پژوهش تلاش می­شود با تکیه ‌بر روش توصیفی‌- تحلیلی و با استناد به الگوی ترجمة طنز از مگدالناپانِک (2009م)، راهبردهای ترجمة طنز کلامی در دوبلة عربی و فارسی زوتوپیا مورد بررسی تطبیقی قرار گیرد. نتایج نشان می­دهد راهکار تحت‌اللفظی در دوبلة عربی (34 درصد) و دگرنویسی در دوبلة فارسی (32 درصد) پربسامدترین راهکار در ترجمة طنز زبان مقصد است. همچنین تفاوت فاحش میان استفاده از راهکار دگرگون­سازی در دوبلة عربی (2 درصد) و دوبلة فارسی (19 درصد) نشان می­دهد که گروه ترجمه و دوبلة فارسی تأکید بیشتری بر همسوسازی ساختار طنز انیمیشن با فرهنگ و زبان مقصد داشته ­است؛ بنابراین دوبلة فارسی در بومی­سازی طنز به نسبت دوبلة عربی موفق­تر عمل کرده ­است.

ترجمة طنز, مگدالنا پانک, زوتوپیا, دگرگون‌سازی, دگرنویسی