محمد علی اخویان - دانشیار گروه معارف دانشگاه قم
رحمان زارع - دانشجوی دکتر دانشگاه قم

دانشوران و محققان علوم‌قرآنی از دیرباز به موضوع ارتباط و تناسب سوره‌های قرآن که به دنبال مسئله‌ی توقیفی بودن یا نبودن ترتیب سوره‌های قرآن مطرح می‌شود توجه داشته‌اند و درباره آن نظریات متعددی مطرح نموده‌اند، برخی همچون سید مرتضی، آیةالله خویی و ... معتقدند که ترتیب سوره‌های قرآن به شکل فعلی در زمان رسول خدا (ص) تحقق‌یافته است و اکثر محققان برآنند که در زمان صحابه سامان‌یافته است. در این میان برخی براین باورند که با توجه به شواهد فراوان بر قول اول نمی‌توان دیدگاه دوم را به‌طور مطلق پذیرفت، ازاین‌روی قائل به‌تفصیل شده‌ و با توجه به اسناد موجود ترتیب اکثر سوره‌ها را توقیفی و تعداد محدودی را به اجتهاد صحابه دانسته‌اند، جهت‌گیری نوشتار حاضر بررسی و تحلیل دیدگاه‌ دانشمندانی است که معتقد به توقیفی بودن ترتیب سوره‌های قرآن هستند.این پژوهش فراتر از آثاری که تاکنون به تحلیل این مسئله پرداخته، به بررسی و نقد دلایل و دیدگاه‌ معتقدان به توقیفی بودن ترتیب سوره‌ها پرداخته و کوشیده است تا در حد توان به معرفی قرآن‌پژوهان معتقد به توقیفی بودن ترتیب سوره‌ها بپردازد و نشان دهد که پژوهش و موشکافی دیدگاه‌های این گروه از دانشمندان ازآن‌رو حائز اهمیت است که می‌تواند راه را برای محققان جویای حقیقت بگشاید، امید آنکه این نوشتار قدمی هرچند کوتاه در بیان حقایق علوم قرآن باشد.

توقیفی, اجتهادی, ترتیب سوره ها, تناسب سوره ها, مفسران