محمد رضا نقیه - استادیار گروه معارف دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
آزاده ابراهیمی فخاری - دانشجوی دکتری تفسیر تطبیقی موسسه آموزش عالی

  بررسی آیات شریفۀ قرآن در میان مفسران فریقین می‌تواند در به‌دست آوردن معنای صحیح و جامع‌تری از آیات و رفع بعضی اختلافات ظاهری و نقد دیدگاه‌های هردو گروه راهگشا باشد. باوجود نقاط مشترک، در تفسیر آیه 80 سورۀ مبارکۀ نمل، اختلافاتی در تفسیر قسمت اول آن به‌چشم می‌خورد. برخی این آیۀ شریفه را دلیل مثبتی بر نظریۀ «عدم سماع اموات» می‌دانند و بعضی از مفسرین، چنین برداشتی از این آیه را نادرست می‌شمارند. این مقاله با روش تحلیلی-انتقادی به بررسی تطبیقی این موارد اختلاف می‌پردازد. پژوهش‌های این نوشتار در چند گام به این موارد منتج می‌شوند که اولاً می‌توان مطابق با دیدگاه علامه طباطبایی گفت تشبیه در این آیۀ شریفه به‌کار نرفته است؛ ثانیاً اثبات می‌گردد که اگرهم تشبیه را بپذیریم، وجه شبه عدم انتفاع یا فقدان حیات است نه عدم سماع؛ ثالثاً روشن می‌شود که حتی در صورت پذیرش عدم سماع به‌عنوان وجه شبه، مخالفت با صریح آیات دیگر قرآن و همچنین روایاتی که حتی در منابع اهل‌سنت نیز وجود دارد. نتیجه اینکه مجموعۀ این موارد، دلایلی متقن مبنی بر این مطلب است که این آیۀ شریفه، نه‌تنها نمی‌تواند مؤید و مثبتی بر نظریۀ عدم سماع اموات باشد، بلکه نافی این عقیده است. © نقیه، م.ر؛ ابراهیمی فخاری، آ. (1399). بررسی تطبیقی آیه 80 سورۀ نمل در نگاه فریقین با تأکید بر نقد نظریۀ عدم سماع اموات، دوفصل‌نامۀ پژوهش‌های تفسیر تطبیقی. 6 (11)، 206-187. Doi: 10.22091/ptt.2020.3565.1425

فریقین, سماع موتی, قرآن کریم, مشترکات, اختلافات